Akciğer Kanserinde Taramanın Önemi

Dünya çapında, 2012 yılında yaklaşık 1,8 milyon hastada akciğer kanser görülmüştür ve tahmini 1,6 milyon ölüme akciğer kanserinin neden olduğu düşünülmektedir¹. Amerika Birleşik Devletleri'nde akciğer kanserinin yılda yaklaşık 230.000 hastada ortaya çıktığı düşünülmektedir ve yine yılda 135.000'den fazla ölüme neden olduğu hesaplanmaktadır². Türk Kanser 2015 çalışması istatistiğine göre erkeklerde en sık görülen birinci kanser akciğer kanseri (%52,2) olarak bildirilmiştir. Akciğer kanseri gelişimi için birincil risk faktörü, tüm akciğer kanserlerinin yaklaşık yüzde 90'ını oluşturduğu tahmin edilen sigara içmektir³. 40 paket/yıl sigara içen bir bireyin akciğer kanserine yakalanma riski, hiç sigara içmemiş birisinin riskinin yaklaşık 20 katıdır. Akciğer kanseri epidemiyolojisini inceleyen araştırmaların çoğunun, sigara içiminin baskın risk faktörü olduğu gelişmiş dünya ülkelerinden gelmekte olduğu açıktır. Gelişmekte olan dünya ülkelerinde, duman ve hava kirliliği gibi ek risk faktörleri özellikle önemli olabilir.

Dünyada ve ülkemizde kanser tarama programlarında en sık çalışılan kanserler meme, serviks ve kolon kanserleridir. Bu kanserlerdeki tarama programlarının yoğunlaşması erken tanı imkânı yakalanmış olmakta ve morbidite/mortalite azalmaktadır. Ancak toplumda en sık gözlenen kanserlerin başında gelen akciğer kanserinin neden rutin tarama programlarında olmadığı aslında hem sağlık camiasında hem de genel kamuoyunda sürekli tartışılagelmiştir. Her ne kadar serviks veya meme kanseri gibi genel popülasyonun hemen hepsine uygulanan tarama programları olmasa da akciğer kanseri için tarama programları belli özelliklere sahip gruplarda uygulanmaya başlanmıştır. Akciğer kanseri erken tanısı için tarama amaçlı düşük doz bilgisayarlı tomografi kullanımı “ >30 paket/yıl sigara içen 55-74 yaş” bireylere önerilmektedir diyebiliriz⁴.

Bir şekilde bilgisayarlı tomografi ile taramanın akciğer kanserinde erken tanıyı sağladığını aslında pek çok onkoloji günlük pratiğinde yer alan klinisyen Covid-19 pandemisi sürecinde deneyimlemektedir. Bu dönemde Covid-19 enfeksiyonu ve akciğer kanserinin benzer şikayetlere neden olması (öksürük, nefes darlığı vb.) ve bununla beraber artan sıklıkta kullanılan yüksek rezolüsyonlu bilgisayarlı tomografi sayesinde erken dönemde akciğer kanseri yakalanan pek çok vaka bulunmaktadır⁵. Covid-19 pandemisi, bir taraftan onkoloji pratiğinde birçok olumsuz noktaya sahipken (geciken diğer tarama programları, artan hasta mortalitesi, çeşitli nedenlerle ertelenen tedaviler vb), ilginç olarak diğer taraftan akciğer kanserinin rastlantısal da olsa erken dönemde saptanmasına olan indirekt katkısı nedeniyle yüz güldürücü sonuçlar alınmasına da neden olmaktadır. Bu durum aslında yine dolaylı olarak düşük doz bilgisayarlı tomografi taramasının akciğer kanserinin erken tanısında daha sık kullanılabileceğini de düşündürmektedir.

Akciğer kanseri tedavisinde her ne kadar hedefli tedavilerin, immünoterapi yaklaşımlarının sevindirici gelişmeleri olsa da bu hastalığın bir süre daha yüksek mortaliteye sebep olmaya devam edeceği açıktır. Bu yönetilmesi hem klinisyenler hem de hastalar için çok zor olan duruma karşı, düşük doz bilgisayarlı tomografinin taramada anlamlı erken tanı imkânı sağlayabileceğini unutmamak gerekmektedir.