Güncel Kanser Taramaları

Günümüzde mortalitenin en sık sebepleri arasında olan kanserde tedavi kadar önemli olan bir konuda erken tanıya ulaşmak için taramalardır ¹.

Kanser taramaları her ne kadar popüler bir gündem maddesini oluştursa da, tüm kanserler için tarama yapılması mümkün değildir. Tarama testinin potansiyel faydasının, muhtemel dezavantajlarına üstün geldiği (invaziv işlemler, maliyet etkinlik vb.) durumlarda tarama programları anlam kazanır. Ülkemizde tarama programlarının uygulanması hem kamu hastaneleri ve KETEM gibi kuruluşlarda hem de özel sağlık hizmeti veren kurumlarda yapılabilmektedir ².

Kanser farkındalığının oluşturulması için ulusal ve yerel basında düzenlenen kampanyalar dahil eğitim programları ile erken evrede yakalanan kanser hastalarında uzamış sağkalım elde edilebilmektedir.
Genetik olarak kalıtsal kanser riskine sahip olmayanlar için ülkemizde yapılan taramalara göz atacak olursak ilk planda meme, kolon ve serviks kanserlerini görürüz. 
Meme kanserinde kadınlara 40 yaşından itibaren öncelikle mamografi taraması önerilmektedir. Mamografi temelli tarama belli bir süre sonra iki yılda bir formatına dönebilir. Gereğinde ultrasonografi ile de saptanan lezyonların karakterizasyonu yapılabilir ³.

Ülkemizde yine kolorektal kanserlerin taraması için 50 yaşından itibaren 10 yılda bir kolonoskopi uygulaması tercih edilmektedir. Bu tetkik dışında gaitada gizli kan bakılması da uygulanmaktadır (2).
30-65 yaş aralığındaki kadınlardan 5 yılda bir smear ve HPV -DNA testi yapılması da bir diğer kanser taraması yapılan serviks kanserinde tercih edilen yöntemlerden birisidir (2).
Ülkemizde halihazırda uygulanmayan ama yine dikkat çeken bir kanser taraması alanı da akciğer kanser tarama programlarıdır. Uygulandığı ülkelerde 50-74 yaş arası halihazırda sigara içen veya en az 20 paket/yıl sigara içme öyküsü bulunan kişilerde düşük doz helikal bilgisayarlı tomografi ile akciğer kanseri taraması yapılmaktadır ⁴. 

Sigara kullanmanın yanında akciğer kanserine yakalanma riskini yükselten diğer nedenlere sahip kişilerde aşağıdaki durumlarda tarama yapılması gündeme gelebilir:
- Radon, arsenik, kadmiyum, krom, nikel, silis ya da asbest gibi kimyasal maddelere uzun süre maruz kalanlar
- Akciğer kanserine yakalanmış birinci derece akrabası olanlar
- Kronik obstrüktif akciğer hastalığı ya da pulmoner fibrozisin bulunduğu durumlar ⁴.

Sonuç olarak, kanser önemli bir halk sağlığı sorunu olmaya devam etmektedir. Neden olduğu mortalite yanında bıraktığı morbidite ve tedavisindeki yüksek maliyetler nedeniyle iş gücünde ve ülke ekonomisinde çok ağır kayıplara neden olmaktadır. Kanser konusunda toplumda farkındalık sağlanması ile toplum bilincinin geliştirilmesi sağlanırken, kanser taramaları, kanserle mücadelede en etkili yöntemlerin başında gelmeye devam edecektir.