Kanser Hastalarında Aşılama

Erişkin bağışıklama söz konusu olduğu zaman, “hassas” gruplar her zaman ayrı bir başlık konusunu oluşturur. Hassas gruplar dediğimiz hastalar arasına toplumda sayıları giderek artan kanser hastaları da girmektedir.

Gündemimizi yoğun bir şekilde meşgul etmeye devam eden Covid-19 pandemisinde kanser hastaları en çok etkilenen grupların başında gelmektedirler. Bununla bağlantılı olarak Covid-19 enfeksiyonu aşı çalışmaları da hem kanser hastaları ve ailelerini hem de bu alanda çalışan sağlık profesyonellerini önemli ölçüde ilgilendirmektedir.

Kanser hasta grubu gibi hem hastalığın doğası gereği hem de aldıkları sitotoksik kemoterapilerin neden olduğu bozulmuş immünite gereği bulaşıcı hastalıklara açık hale gelen bireylerde elbette immünizasyon ile enfeksiyon prevansiyonu yapılabilmesi çok değerlidir. Bu hastalarda biz biliyoruz ki enfeksiyonlar başlıca morbidite ve mortalite sebebidir. Enfeksiyon kapma riski ve aşılama yoluyla enfeksiyonu önleyememe riski, doğrudan hastanın bağışıklık sisteminin ne kadar baskılandığı ve hastalığının ciddiyeti ile ilgilidir. Bağışıklık sistemini baskılamanın derecesi ne kadar yüksek ise, hastanın aşılamaya yanıt verme olasılığı da o kadar düşüktür¹.

Kanser hastalarının da dahil olduğu immün sistemi bir şekilde baskılanmış erişkinlerde yapılması önerilen aşılar arasında inaktive influenza, pnömokok, TdaP (tetanoz, difteri, aselüler boğmaca) aşıları bulunmaktadır. Covid-19 pandemisi döneminde bu aşılardan influenza ve pnömokok aşıları daha da önemli hale gelmiştir. Bu grupta aktif tedavi döneminde özellikle önerilmeyen aşılar arasında ise canlı aşılar bulunmaktadır².

Aşılama hedeflerine ulaşabilmek için, mümkünse immün sistem baskılanmasına neden olacak girişimlerden (ör. Kemoterapi, yüksek doz steroid, anti cd20 monoklonal antikor tedavileri veya özellikle küratif amaç taşıayan radyoterapi uygulamaları) önce aşılama yapılmalıdır. Canlı aşıların bu süreden 4 hafta, inaktive aşıların ise 2 hafta öncesinden uygulanması hem ulusal hem de uluslararası rehberlerde yer almaktadır. Özellikle B lenfosit fonksiyonunu uzun süreli baskıladığı bilinen ilaçlarla tedavi alan hastalarda bu süre 6 aya kadar çıkmaktadır³.

Öte yandan bazı özel uygulama gerektiren durumlarla da sıklıkla karşılaşılmaktadır. Örneğin, grip sezonu içerisinde özellikle Covid-19 pnömonisi de göz önüne alındığında hasta bazlı kararlar alınması gerekebilir. Halen kemoterapi almaya devam eden, 6 ay ve üzerinde de kemoterapi alacağı öngörülen hastalarda sikluslar arasında aşılama yapılabilir. Solid tümörlü hastalardan elde edilen sınırlı veriler dikkate alındığında, kemoterapinin başlamasından yaklaşık bir hafta sonra aşılamanın yapılması “Uptodate” önerileri arasındadır. Çünkü, yapılan çalışmalardan kemoterapi kürünün 4.veya 5.gününde aşılamanın 16.günde aşılamaya göre daha güçlü bir immün yanıt oluşturduğu fikri ortaya çıkmıştır^4,5. Ancak yine de elde edilecek immünitenin düşük seviyede kalabileceği dikkat alınmalı ve gerekiyorsa antiviral ilaçlarla risk altındaki hastalara profilaksi yapılması düşünülmelidir. Eğer hastanın grip sezonu başlangıcında kemoterapi programını bitireceği düşünülüyorsa, kemoterapi tamamlandıktan sonra aşı yapılabilir.

Bu noktada ayrı bir paragraf da pnomokok aşısı için açılmaldır. Pnomokok aşısı kanser hastalarının da dahil olduğu hassas gruplara yapılması önerilen aşılardan birisidir. Covid-19 pandemisi döneminde de özellikle Covid-19 enfeksiyonu üzerine binecek pnomokok enfeksiyonunun önlenmesi açısından gündeme gelmiştir. Pnomokok aşısının PCV13 ve PPSV23 olarak iki farklı preparatı bulunmaktadır. Yapılma sırası olarak önce PCV13 uygulanması, 8 hafta sonra PPSV23 uygulanması önerilmektedir. Bir şekilde PPSV23 aşısı ilk olarak yapılanlara bir yıl sonra PCV13 aşısı yapılmalıdır. Pnomokok enfeksiyonları, onkoloji hastalarında önemli bir morbidite ve mortalite nedenidir. PPSV23'e yanıtlar hastalar arasında değişkenli gösterebilir, ancak aşı tedavinin başlamasından önce uygulanırsa normale yakın bir yanıt alınabilir. Serum IgG-2 konsantrasyonları, aşıya verilen yanıtı değerlendirmede kullanılabilir^2,6.

Covid-19 aşılarının kullanıma girmesi ile kanser hastalarında kullanımına dair daha net fikirler edineceğimiz açıktır. Sağlık Bakanlığı önerilerinin ve ulusal rehberlerin de uygulama başlangıcı ile güncelleneceği fikrindeyiz.