Üye Girişi

Sağlık profesyonellerine özel hazırlanmış içeriklere erişebilmek için giriş yapmanız gerekmektedir. Henüz üye değilseniz lütfen üye ol seçeneğine tıklayın.

Giriş Yap Üye Ol
Şifremi Unuttum
Medikaynak Search
Üye Ol Üye Giriş
Medikaynak Menü

Romatoid Artrit ve Fiziksel Aktivite

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) fiziksel aktiviteyi “iskelet kasları tarafından gerçekleştirilen ve enerji harcaması gerektiren her türlü vücut hareketi” olarak tanımlamaktadır. Bu geniş kavram; boş zaman, egzersiz, spor, ulaşım ve işle ilgili faaliyetleri de kapsamaktadır. Fiziksel aktivitenin bir alt kümesi olan egzersiz ise fiziksel uygunluğun iyileştirilmesi veya sürdürülmesi için amaca yönelik, planlı, tekrarlı aktiviteler olarak tanımlanmaktadır1. Bir başka deyişle her egzersiz bir fiziksel aktiviteyken, her fiziksel aktivite bir egzersiz değildir. Bununla birlikte, “fiziksel aktivite” ve "egzersiz’’ kavramları sağlık profesyonelleri tarafından sıklıkla birbiriyle karıştırılan ve birbirlerinin yerine kullanılan terimlerdir.

Çağımızın pandemilerinden biri olarak kabul edilen fiziksel inaktivite tüm dünyada ölümlerin %6’sını oluşturmaktadır ve dünya çapında ölüm için dördüncü önde gelen risk faktörüdür. Düzenli fiziksel aktivitenin; kardiyovasküler hastalıklar, diyabet, bazı kanser türleri, düşme ve obezitenin önlenmesinde etkili olduğu bildirilmiştir2-6. İnaktif bireylere kıyasla düzenli fiziksel aktivite yapan bireylerde mortalite riskinin de %30 oranında azaldığı saptanmıştır7-9. Genel sağlıklı popülasyon açısından sağlığı iyileştirmek ve hastalık riskini azaltmak için minimum fiziksel aktivite standartları, haftada 150 dakika orta yoğunlukta veya haftada 75 dakika şiddetli aerobik egzersiz olarak tanımlanmaktadır10. Fiziksel aktivite şiddetinin belirlenmesi açısından birçok farklı yöntem bulunmasına karşılık, pratiklik açısından kişiden 0-10 arası bir skalada oranlandığında 4-6 orta şiddetteki egzersizleri, 7-8 ise şiddetli egzersizleri belirlemektedir11. Bu subjektif skorlamanın yanında kalp hızının giyilebilir cihazlarla takibi, ivmeölçerlerin veya adımsayarların kullanılması objektif değerlendirme yöntemleri olarak karşımıza çıkmaktadır (12). Bu cihazlar kişiye özgü şiddette fiziksel aktivite programlarının oluşturulması ve fiziksel aktivite hedeflerinin konulması açısından da kolaylıklar sağlamaktadır.  

Romatoid artritli hastalarda ortaya çıkan vücut yapı ve fonksiyonlarındaki ağrı, eklem hareket açıklığında azalma, kas kuvveti dengesizlikleri, eklem instabilitesi gibi bozukluklar fiziksel inaktiviteye neden olmaktadır. Vücut yapı ve fonksiyonlarında meydana gelen bu bozukluklar ve fiziksel inaktivite sonucu fiziksel uygunluğun alt parametreleri olan kas kuvvet ve enduransı, esneklik, sistemik tutulum sonucu kardiyovasküler endurans, mekanareseptör etkilenimi sonucu denge olumsuz yönde etkilenmekte ve tüm bu etkilenimler birbirini kısır bir döngü şeklinde etkilemeye devam etmektedir 13-16

Literatürde romatoid artritli hastalarda fiziksel aktivite düzeylerinin düşük olduğunu bildiren birçok çalışma bulunmaktadır17-22

QUEST-RA veritabanına kayıtlı 21 ülke incelendiğinde; tüm hastaların yalnızca %13,8'inin haftalık önerilen fiziksel aktivite tavsiyelerine uyduğu tespit edilmiştir20.

ABD’de 2017 yılında yapılan başka bir çalışmada, romatoid artritli hastaların günlük orta ve şiddetli aktivitede geçirdikleri sürenin 9-25 dakika olduğu, fiziksel inaktif olarak en az 9 saat harcadıkları raporlanmıştır22

Bir başka çalışmada romatoid artritli hastaların sağlıklı kişilere oranla daha az yürüyüş aktivitesinde bulunduklarından bahsedilmiştir. Bununla birlikte, yürüyüşün en etkili ve güvenli fiziksel aktiviteler arasında yer aldığı ve bu aktivitenin artırılmasının hastalarda kardiyovasküler hastalık riskinin azaltılması açısından önemli olduğu vurgulanmıştır18.

Fiziksel aktivitenin hastalık aktivitesi üzerine etkisi
Geçmişte inflamasyonu ve hastalık aktivitesini artırabileceği endişesiyle romatoid artritli hastalara fiziksel aktiviteden kaçınmaları önerilmiş olsa da yapılan çalışmalarda fiziksel aktivitenin hastalık aktivitesini artırmadığı aksine komorbiditeleri azaltmak açısından güvenli ve etkili bir yöntem olduğu anlaşılmıştır. (23-26). Dahası, fiziksel olarak inaktif olmanın hastalık aktivite düzeyini yaklaşık 1,5 kat artırdığı bildirilmiştir27. Sandberg ve ark. tarafından yapılan bir çalışmada, romatoid artrit tanısından beş yıl önce düzenli fiziksel aktivite yapan hastaların (haftada üç kez en az 30 dakika) istatistiksel olarak anlamlı ölçüde daha düşük hastalık aktivite skorlarına sahip olduğu raporlanmıştır (28). Aynı zamanda düzenli fiziksel aktivitenin RA gelişimine karşı koruyabileceğini de bildiren çalışmalar bulunmaktadır29,30

Fiziksel aktivitenin kardiyovasküler risk üzerine etkisi
RA’da endotelyal disfonksiyon sonucu ateroskleroz oluşumu görülebilmektedir (31). Fiziksel aktivitenin, kardiyovasküler risk ve daha spesifik olarak ateroskleroz gelişimi üzerinde olumlu etkileri bildirilmiştir31-34.  Fiziksel aktivite, dolaşımı artırarak, anti-oksidasyonu sağlayarak ve endotelyal fonksiyonu geliştirerek bu yararlara neden olmaktadır. 

Fiziksel aktivitenin ağrı algısı, yorgunluk, duygusal durum ve yaşam kalitesine etkisi
İnflamasyona bağlı olarak oluşan ağrı kişiyi hareketten korku-kaçınma davranışına yöneltmekte ve bu durum kinezyofobi (hareket korkusu) ile sonuçlanabilmektedir. Düzenli fiziksel aktivite programlarının ağrı algısı ve yorgunlukta azalmaya yol açtığı belirlenmiştir (35). Ek olarak, yakın tarihli bir meta-analizde, fiziksel aktivite ve depresyon semptomları arasında negatif bir ilişki olduğu gösterilmiştir36. Fiziksel aktivite sağladığı tüm yararların sonucunda hastanın yaşam kalitesini de iyileştirmektedir37.  

Fiziksel Aktivite Seviyesinin Artırılmasına Yönelik Stratejiler
Fiziksel aktivite seviyesinin artırılmasının yararları bilimsel çalışmalarla gösterilmiş olmasına rağmen, romatologlar tarafından önerilme sıklığının az olduğu saptanmıştır38. Romatologların fiziksel aktivite ve yararları konusunda daha fazla bilinçlenmesinin hastalık yönetimi açısından önemli olduğu bildirilmiştir. Dahası fiziksel aktivitenin uyarlanabilmesi (çok ağrısı olan hastalarda fizyoterapist gözetiminde su içi aktiviteler, evden çıkamayan hastalarda internet tabanlı aktiviteler vb.) tüm hastalar açısından uygun seçeneklerin belirlenebilmesine olanak sağlamaktadır. 

Sonuç
Romatoid artritli hastalara yönelik tedavi yaklaşımı psikolojik sağlığı, sosyal refahı ve fiziksel iyilik halini iyileştirmeyi amaçlayan çok bileşenli biyopsikososyal bir programdan oluşmalıdır.  Mevcut veriler, fiziksel aktivitenin hem fiziksel hem psikolojik hem de sosyal açıdan yararlı olduğunu ve Romatoid artritli hastalarda teşvik edilmesi gerektiğini göstermektedir. Fiziksel aktivite seviyesinin artırılabilmesi açısından tüm sağlık çalışanlarının teşvik edici olması ve fiziksel aktivitenin detaylı değerlendirilmesi ve uygun programların oluşturulması açısından bu konuda çalışan bir fizyoterapistle iş birliği yapılması, kişilere optimal faydanın kazandırılması açısından önemlidir. 

Yazarın önceki yazılarıYAZAR HAKKINDA  


Uzm. Dr. Sercan Gücenmez

YAZAR HAKKINDA  
Medikaynak Referanslar

  1. Caspersen C, Powell E, Christenson G. Physical activity, exercise, and physical fitness: definitions and distinctions for health-related research. Public Health Rep. 1985;100:126-131.
  2. Franco OH, de Laet C, Peeters A, Jonker J, Mackenbach J, Nusselder W. Effects of physical activity on life expectancy with cardiovascular disease. Arch Intern Med 2005;165:2355-60. 
  3. Noda H, Iso H, Toyoshima H, Date C, Yamamoto A, Kikuchi S, et al, and the JACC Study Group. Walking and sports participation and mortality from coronary heart disease and stroke. J Am Coll Cardiol 2005;46:1761-7. 
  4. Li TY, Rana JS, Manson JE, Willett WC, Stampfer MJ, Colditz GA, et al. Obesity as compared with physical activity in predicting risk of coronary heart disease in women. Circulation 2006;113:499-506. 
  5. Turesson C, Matteson EL. Cardiovascular risk factors, fitness and physical activity in rheumatic diseases. Curr Opin Rheumatol 2007;19:190-6.
  6. Bauman AE. Updating the evidence that physical activity is good for health: an epidemiological review 2000-2003. J Sci Med Sport 2004;7 Suppl 1:6-19.
  7. Andersen LB, Schnohr P, Schroll M, Hein HO. All-cause mortality associated with physical activity during leisure time, work, sports, and cycling to work. Arch Intern Med 2000;160:1621-8.
  8. Crespo CJ, Palmieri MR, Perdomo RP, Mcgee DL, Smit E, Sempos CT, et al. The relationship of physical activity and body weight with all-cause mortality: results from the Puerto Rico Heart Health Program. Ann Epidemiol 2002;12:543-52. 
  9. Gregg EW, Cauley JA, Stone K, Thompson TJ, Bauer DC, Cummings SR, et al. Relationship of changes in physical activity and mortality among older women. JAMA 2003;289: 2379-86. 
  10. http://www.cdc.gov/physicalactivity/every bir / kurallar / yetişkinler.html
  11. Katz P, Andonian, BJ, Huffman KM. Benefits and promotion of physical activity in rheumatoid arthritis. Current opinion in rheumatology, 2020;32(3):307-314.
  12. Tierney M, Fraser A, Purtill H, et al. Study to determine the criterion validity of the SenseWear Armband as a measure of physical activity in people with rheumatoid arthritis. Arthritis Care Res 2013;65:888-95.
  13. De Jong Z, Munneke M, Zwinderman AH, et al. Is a long term high intensity exercise program effective and safe in patients with rheumatoid arthritis? Results of a randomized controlled trial. Arthritis Rheum. 2003;48:2415-24. 
  14. Hootman JM, Helmick CG, Schappert SM. Magnitude and characteristics of arthritis and other rheumatic conditions on ambulatory medical care visits. United States. Arthritis Rheum. 2002;47:57-81. 
  15. Fontaine KR, Heo M, Bathon J. Are US adults with arthritis meeting public health recommendations for physical activity? Arthritis Rheum. 2004;50:624-8. 
  16. Eurenius E, Stenstrom CH. Physical activity, physical fitness, and general health perception among individuals with rheumatoid arthritis. Arthritis Rheum. 2005;53:48-55. 
  17. Semanik P, Wilbur J, Sinacore J, Chang R. Physical activity behavior in older women with rheumatoid arthritis. Arthritis Rheum (Arthritis Care Res) 2004; 51:246–252. 
  18. Mancuso C, Rincon M, Sayles W, Paget S. Comparison of energy expenditure from lifestyle physical activities between patients with rheumatoid arthritis and healthy controls. Arthritis Rheum (Arthritis Care Res) 2007;57:672-678. 
  19. Van den Berg MH, de Boer IG, le Cessie S, Breedveld FC, Vliet Vlieland TP. Are patients with rheumatoid arthritis less physically active than the general population? J Clin Rheumatol. 2007;13:181-6.
  20. Sokka T, Ha¨ kkinen A, Kautiainen, H. et al. Physical inactivity in patients with rheumatoid arthritis: data from twenty-one countries in a crosssectional, international study. Arthritis Rheum 2008;59:42-50. 
  21. Tierney M, Fraser, A, Kennedy N. Physical Activity in Rheumatoid Arthritis. A Systematic Review. Journal of Physical Activity and Health. 2012;9:1036-1048.
  22. Iversen M, Frits M, von Heideken J, et al. Physical activity and correlates of physical activity participation over three years in adults with rheumatoid arthritis. Arthritis Care Res 2017;69:1535-1545.
  23. American College of Rheumatology Subcommittee on Rheumatoid Arthritis Guidelines. Guidelines of the management of rheumatoid arthritis: 2002 update. Arthritis Rheum 2002;46:328-46. 
  24. Stenstrom CH. Therapeutic exercise in rheumatoid arthritis. Arthritis Care Res 1994;7:190-7. 
  25. Hakkinen A, Sokka T, Kotaniemi A, Hannonen P. A randomized two-year study of the effects of dynamic strength training on muscle strength, disease activity, functional capacity, and bone mineral density in early rheumatoid arthritis. Arthritis Rheum 2001;44:515-22.
  26. Rausch Ostoff A, Niedermann K, Braun J, et al. 2018 EULAR recommendations for physical activity in people with inflammatory arthritis and osteoarthritis. Ann Rheum Dis 2018;77:1251-1260.
  27. Van der Giesen FJ, van Lankveld W, Hopman-Rock M, et al. Exploring the public health impact of an intensive exercise program for patients with rheumatoid arthritis: a dissemination and implementation study. Arthritis Care Res 2010;62:865-72.
  28. Sandberg ME, Wedrén S, Klareskog L, et al. Patients with regular physical activity before onset of rheumatoid arthritis present with milder disease. Ann Rheum Dis 2014;73:1541-4.
  29. Cerhan JR, SaagKG, Criswell LA, et al. Blood transfusion, alcohol use, and anthropometric risk factors for rheumatoid arthritis in older women. J Rheumatol 2002;29:246-54.
  30. Di Giuseppe D, Bottai M, Askling J, et al. Physical activity and risk of rheumatoid arthritis in women: a population-based prospective study. Arthritis Res Ther 2015;17:40.
  31. Prati C, Demougeot C, Guillot X, et al. Endothelial dysfunction in joint disease. Joint Bone Spine 2014;81:386-91.
  32. Metsios GS, Stavropoulos-Kalinoglou A, Veldhuijzen van Zanten JJCS, et al. Individualised exercise improves endothelial function in patients with rheumatoid arthritis. Ann Rheum Dis 2014;73:748-51.
  33. Metsios GS, Stavropoulos-Kalinoglou A, Sandoo A, et al. Vascular function and inflammation in rheumatoid arthritis: the role of physical activity. Open Cardiovasc Med J 2010;4:89-96. 
  34. Crilly MA, Wallace A. Physical inactivity and arterial dysfunction in patients with rheumatoid arthritis. Scand J Rheumatol 2013;42:27-33. 
  35. Neuberger GB, Aaronson LS, Gajewski B, et al. Predictors of exercise and effects of exercise on symptoms, function, aerobic fitness, and disease outcomes of rheumatoid arthritis. Arthritis Rheum 2007;57:943-52.
  36. Kelley GA, Kelley KS, Hootman JM. Effects of exercise on depression in adults with arthritis: a systematic review with meta-analysis of randomized controlled trials. Arthritis Res Ther 2015;17:21.
  37. Chang C-L, Chiu C-M, Hung S-Y, et al. The relationship between quality of life and aerobic fitness in patients with rheumatoid arthritis. Clin Rheumatol 2009;28:685-91.
  38. Simmons, R, Lempp, H, Galloway, J, Oldrieve, H, Bearne, L.M. Physical activity maintenance and digital health interventions in people with rheumatoid arthritis: a qualitative study. Physiotherapy 2019;105:21-22.