Alzheimer’da Hafıza Kaybını Önleyen Gen Varyantı

Yaklaşık 5 milyon Amerikalıda (65 yaş veya üstü 10 kişiden yaklaşık 1'inde, 85 yaş veya üstündekilerin üçte birinde) semptomatik Alzheimer hastalığı vardır. Bunun dışında çok daha fazla kişide hafif bilişsel bozukluk adı verilen etkisi daha zayıf semptomlara sahip bir hastalık vardır. Bu hastaların yarısına yakınının hastalığı tam Alzheimer'a dönüşür. Bilişsel semptomların gelişimini biraz yavaşlatabilen ilaçlar vardır, ancak mevcut ilaçların hiçbiri hastalığın ilerlemesini engellemez veya hastaların yaşamlarını uzatmaz.

Günümüzde Alzheimer'a neyin neden olduğu henüz tam olarak anlaşılamamıştır. Muhtemelen çok sayıda faktör vardır. Ancak bilim insanları, otuz yıldır hastalığa katkıda bulunan en önemli faktörün farkındalar: bir gen varyantı olan ApoE4, Alzheimer hastalarında, hastalığı olmayan kişilerden üç kat daha fazla görülür.

Araştırmacılara göre sağlıklı insanların %15'inde ApoE4 gen varyantı bulunmasına rağmen, Alzheimer hastalarının %50'sinden fazlasında bulunur. ApoE4'ün bir türüne sahip olan kişi, ApoE4 olmayan birisiyle karşılaştırıldığında üç veya dört kat daha fazla Alzheimer hastalığı riskine sahiptir, iki türe de sahip olan birisinde ise risk on kat artar.

Klotho Varyantı ve ApoE4'e Bağlı Alzheimer Riski

Klotho-varyant durumu ve ApoE4'e bağlı Alzheimer riski arasındaki ilişkiyi değerlendirmek için araştırmacılar, Alzheimer hastalığı semptomları olan ve olmayan 22.748 ApoE4 taşıyıcısı hakkındaki verilere erişmek için halka açık veritabanlarını taradılar. Tüm denekler 60 yaşında veya daha büyük ve Kuzeybatı Avrupa kökenli idi.

Araştırmacılar, klotho varyantının tek bir türüne sahip olan veya olmayan bu deneklerin Alzheimer semptomları göstermeleri veya asemptomatik kalmaları olasılığını tartıştılar. Tek bir klotho türüne sahip olanların Alzheimer semptomları geliştirme olasılığının düşük olup olmadığını belirlemek için zamanla asemptomatik ApoE4 taşıyıcılarını izlediler. Ayrıca, tek bir türe sahip olanların beyin-omurilik beta-amiloid seviyeleri veya hastalığın başlangıcını öngören beta-amiloid beyin birikintileri geliştirme olasılığının düşük olup olmadığını görmek için yaklaşık 650 denek analiz ettiler. Sonuçlar açıktı.

Araştırmacılar bu ApoE4 taşıyıcı grubunda, klotho varyantının sadece bir türünü taşıyanlarda Alzheimer riskinin %30 azaldığını buldular. Bu tür, semptomsuz durumdan hafif bilişsel bozukluğa veya doğrudan Alzheimer hastalığının belirtilerine geçişi önemli ölçüde yavaşlattı. Ve henüz demansa kadar ilerlememiş olan ApoE4 taşıyıcılarının beynindeki beta-amiloid yükünü azalttı.

Amerikalıların yaklaşık %25'i koruyucu klotho varyantı için heterozigottur. Çok daha az kişi her iki türe de sahiptir ve geri kalanların hiçbirinde yoktur. ApoE4 taşıyıcıları arasında klotho statüsü için yapılan genetik testlerin, Alzheimer'ın ApoE4 varyantı olan kişilerdeki riskinin daha iyi bir öngörücüsünü sağlayabileceğini söyledi.

Bu denemeler genellikle deneysel bir ilacın işe yarayıp yaramadığını makul bir zaman dilimi içinde tespit etmeyi kolaylaştırmak için Alzheimer'a yatkın olan ApoE4 taşıyıcılarını tercih eder. Araştırmacılar, ApoE4 taşıyan ancak potansiyel olarak yeni çalışmada belirtilen klotho varyantı tarafından Alzheimer'dan korunma potansiyelini eleyerek, bir test ilacının değerinin daha net bir resmini almayı ummaktadır.

Koruyucu gen varyantının nasıl çalıştığı hakkında daha fazla bilgi edinmek, ApoE4'ün biliş üzerindeki zayıflatıcı etkisinin daha derinlemesine bir şekilde anlaşılmasına yardımcı olabilir ve daha da önemlisi, hafıza kaybının önlenmesi veya hafifletilmesine yardımcı olabilir.