Aşırı İşlem Görmüş Gıdalar Çocuk ve Ergenlerin Toplam Kalori Alımlarının Ne Kadarını Oluşturuyor?

Tufts Üniversitesi Friedman Beslenme Bilimi ve Politikası Okulu araştırmacıları 10 Ağustos 2021'de JAMA'da yayınlanan çalışmalarında, ülke çapında 33.795 çocuk ve ergenin diyetini analiz etmiştir.

Yazarlardan beslenme epidemiyoloğu Fang Zhang, 'Bazı tam tahıllı ekmekler ve süt ürünleri aşırı işlem görmüştür ve diğer aşırı işlem görmüş gıdalardan daha sağlıklıdır. İşlemler gıdaları daha uzun süre taze tutabilir, gıda takviyesine ve zenginleşmesine olanak sağlar ve tüketici konforunu artırır. Fakat birçok aşırı işlem görmüş gıda, işlem görmemiş gıdalara göre daha fazla şeker ve tuz içerirken daha az lif içerir ki bunlar daha sağlıksızdır. Bu türü gıdaların çocuklar ve ergenlerce tüketimindeki artış endişe vericidir.' demiştir.

Çalışmada saptanan kalori artışı en fazla paket servis ve dondurulmuş pizza ve hamburger gibi yemeye veya ısıtmaya hazır gıdalardan gelmiştir (oran %2,2'den %11.2'e yükselmiştir). Kalorilerdeki ikinci en büyük artış, tüketimi %10,6'dan %12,9'a yükselen paketlenmiş tatlı atıştırmalıklar ve tatlılardır.

Ebeveyn eğitimi ve aile gelirine göre genel bulgularda istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmamıştır. Zhang, 'Ebeveyn eğitimi ve aile gelirine dayalı farklılıkların olmaması aşırı işlem görmüş gıdaların çocukların diyetlerinde yaygın olarak yer aldığını gösteriyor.'demiştir.

Çalışma süresi boyunca, genellikle daha sağlıklı işlem görmemiş veya çok az işlem görmüş gıdalardan alınan kaloriler %28,8'den %23,5'e düşmüştür. Kalan kalori yüzdesi, peynir ve konserve meyve ve sebzeler gibi orta derecede işlenmiş gıdalardan ve şeker, bal, akçaağaç şurubu ve tereyağı gibi tüketici tarafından eklenen lezzet arttırıcılardan gelmiştir.

Olumlu sonuçlar da saptanmıştır: Şekerle tatlandırılmış içeceklerden alınan kaloriler toplam kalorinin %10,8'inden %5,3'üne düşmüştür. Zhang ‘Bu bulgu, şekerli içecek tüketimini azaltmak için son birkaç yılda yürütülen kampanyanın yararını gösteriyor. Kek, kurabiye ve çörek gibi diğer sağlıksız aşırı işlem görmüş gıdalar için de aynı enerjiyi harekete geçirmemiz gerekiyor’ demiştir.

‘Ek analizlerde, aşırı işlem görmüş ve görmemiş gıdaların bileşimini karşılaştırdık’ diyen araştırmanın ilk yazarı, doktora sonrası araştırmacı Lu Wang, 2017-2018 dönemine ait verilerle yapılan karşılaştırmada, aşırı işlem görmüş gıdaların, karbonhidrat ve şekerlerden sağladıkları kalorinin daha yüksek olduğunu, içerdikleri sodyumun daha fazla olduğunu ve lif ve protein düzeylerinin daha düşük olduğunu belirtmiştir.

Zhang, ‘Gıdaların işlem görmesi beslenme araştırmalarında genellikle gözden kaçan bir boyuttur. Bazı gıdaların aşırı işlem görmesinin zayıf besin profillerinden bağımsız olarak sağlık riskleri ile ilişkili olabileceğini düşünmemiz gerekebilir. Aşırı işlem görmüş gıdaların genellikle şeker, sodyum ve karbonhidrat miktarı yüksekken, lif, protein, vitamin ve mineral miktarı düşüktür. Tipik olarak ilave şekerler, hidrojenli yağlar ve lezzet arttırıcılar içerirler. Örnekler arasında paketlenmiş tatlı atıştırmalıklar, şekerli kahvaltılık gevrekler, patates kızartması, fast food burgerleri ve salam sayılabilir. Aşırı tüketildiğinde bu gıdalar diyabet, obezite ve belirli kanserlerle bağlantılıdır’ diye açıklamıştır.

Bu yeni çalışma, Friedman School araştırmacıları tarafından ABD'li yetişkinler ve çocuklar arasında diyet kalitesindeki kalıpları ve eğilimleri araştıran bir dizinin parçası. Çalışma, Ulusal Sağlık ve Beslenme İnceleme Anketi'nin (NHANES) 10 ardışık döngüsünden elde edilen verileri kullanarak, 1999'dan 2018'e kadar 2-19 yaş arası ABD'li çocuklar arasında genel olarak ve nüfus alt grupları arasında aşırı işlem görmüş gıda tüketimindeki eğilimleri saptadı. Ayrıca, NHANES'in (2017-2018) son döngüsünde ABD'li çocuklar tarafından tüketilen başlıca aşırı işlem görmüş gıda alt gruplarını ve ilgili besin profillerini değerlendirdi. Katılımcıların ortalama yaşı 10.7 idi. Çalışma eğitimli personel tarafından gerçekleştirilen 24 saatlik diyet izlem görüşmeleri ile yapıldı. Katılımcılar tarafından tüketilen kalori oranları Brezilya, Sao Paulo Üniversitesi'ndeki araştırmacılar tarafından geliştirilen NOVA gıda sınıflandırma sistemi kullanılarak belirlenmiştir.