Bir TV Programı ile Daha İyi Tanı Koymak Mümkün Mü?

Nadir ve pek tanınmayan hastalıklara sahip insanlara yardım etmek için kitle kaynaklama (crowdsourcing) kullanan yeni tıbbi programların ilk örneklerine çoğu uzman şüpheci yaklaştı. Bu alan sağlık profesyonellerinin başarısız olduğu bir alan iken ne diye rastgele insanlara sorunun ne olduğunu düşündüklerini sormalıydık ki?

Anlaşılan, bu düşünceler hem doğru hem de yanlıştı. Bu alandaki ilk program The Cure, hastalığına tanı arayan birkaç kişiyi öne çıkarmak için canlı bir talk-show formatı kullanıyordu. Programın sunucusu Ann Curry hastalara semptomlarını sorarken, program destek mesajları geliyor ve izleyiciler muhtemel hastalık tanılarını paylaşıyorlardı. Bu sırada bir uzman doktor paneli alakasız olan yorumları eleyerek katkıları öne çıkarıyordu. Bu bölüm bir teşhis bulmak yerine izleyiciyi ve çevrimiçi etkileşimi artırmaya yönelikti. Ancak, profesyonel teşhis arayışı da mümkündü. Doktorlar olası nedenleri listeleyip ve bazı durumları ihtimal dışı tutuyorlardı. Programdaki testler yayın dışında yapılıyor ve nadiren bunlardan bahsediliyordu. Programın sonunda, doktorlar Curry'ye ve katılımcılara bağlanır, kararlarını açıklarlardı. Programın garip bir tınısı, kalitesiz bir stüdyosu, oyun şovu müziği ve insanların duygularını gerçek acı çeken manipülatif röportajları vardı. Doktorların nadir görülen hastalıkları teşhis ederken geçirdikleri zorlu süreci bir gösteriye dönüştürüyordu. Uzmanlar programın her dakikasından nefret ettiler.

Netflix’in "Teşhis (Diagnosis) programına da uzmanlar benzer bir şüphe ile yaklaştılar fakat sonunda bu programa bir şans verdikleri için mutlu oldular. Program Dr. Lisa Sanders’ın The New York Times Magazine için gizemli vakalara dair yazdığı bir makaleye dayanıyordu. Makalede Dr. Sanders, bir tanıya ulaşabilmesinde yardımcı olabilmeleri için eski vakalarını insanlara açıyordu.

Programın her bölümünde bir kişi üzerinde odaklanılıyordu. Sanders program boyunca hastalarla konuşuyor ve aldığı video mesajlarını paylaşıyordu. Bu bilgilerin çoğu konu hakkında tecrübeli kaynaklardan geliyordu. Bu kişiler belirtileri tanıyan tıp öğrencileri, hayvanlarda bu tür sorunları görmüş veterinerler ve benzer hastalıkları olan insanlardı.

Odayı Daha Da Büyütmek

Programın ilk bölümü Angel Parker isimli bir hastayla ile ilgiliydi. Nevada’lı 23 yaşındaki hasta dayanılmaz kas ağrılarından muzdaripti ve dokuz yıl boyunca hastalığına tanı konmamıştı. Program sırasında hastanın acı içinde ağladığı görülüyordu. Ebeveynleri çocuklarının hastalıkları hakkında konuşurken yüzleri endişeliydi ve hastane masraflarını nasıl ödeyeceklerini düşünüyorlardı. Gösterinin belgesel tarzı, kronik ağrı çeken kişilerin zorlukları hakkında izleyicilerin gerçek bir empati hissetmesine olanak tanıyordu. Programdaki doktorlar benzer semptomları önceden görmüş ve vücudun enerji için belirli yağlar kullanmasını önleyen bir durum olan CPT eksikliğini teşhis ederek hastaya genetik test yapmayı teklif ettiler.

Tanısını duyduğunda Parker’ın yüzündeki ifadeyi görmek çok etkileyiciydi ve izleyen herkese umudun gücünü anımsatıyordu. Bu genç kadının hayatı, kendisi ile ilgili neyin yanlış olduğunu ve bunu nasıl düzeltileceğini bilerek değişmişti. Doktorları teşhisi konusunda çok özenliydiler.

Sanders, doktorların tanı ve tedavi için kullandığı araçlardan birinin de odadaki diğer doktorlar olduğunu ve onların yaptıkları tek şeyin odayı çok daha büyük hale getirmek olduğunu belirtti. Fakat bu noktada sıradan insanların da etkisini küçümsememek gerekiyor. Parker, benzer bir genetik hastalığa sahip olan ve iyi bir yaşam yaşayabileceklerini söyleyen başka insanlarla tanışma fırsatı buldu. Parker, ABD sağlık sistemi tarafından yaklaşık on yıl boyunca görmezlikten gelinmiş hastalardan sadece bir tanesiydi. Bu program ve katılımcıları ona ihtiyacı olanı verdi.