Diyabetik Retinopatinin Folikülin Geni ve Ekspresyonu İle Bir İlişkisi Olabilir Mi?

Yapılan çalışmalar diyabet komplikasyonlarından birinin, gözdeki ışığı algılayan doku olan retinadaki yaralanmanın neden olduğu diyabetik retinopatiden kaynaklanan görme kaybı olduğunu göstermiştir. Diyabetli hemen hemen tüm bireyler bir dereceye kadar diyabetik retinopati geliştirmekle birlikte bilim insanları bunun, Amerika Birleşik Devletleri'nde çalışma yaşındaki yetişkinlerde geri dönüşü olmayan görme kaybının önde gelen nedeni olduğunu belirtmişlerdir. Bir kişinin ne kadar süredir diyabetle yaşadığı, artan kan şekerinin ve genetiğin boyutu, diyabetik retinopati riskine ve ciddiyetine katkıda bulunmaktadır. Bilim insanları ne yazık ki, diyabetik retinopati ile ilişkili neredeyse hiçbir genin henüz tanımlanmadığını belirtmişlerdir.

Bir gen aktive edildiğinde, hücreler tarafından protein üretmek için talimat olarak kullanılan ve mRNA olarak bilinen haberci moleküller üretmekle birlikte mRNA moleküllerinin yanı sıra genlerin de analizi, hastalıkta belirli genlerin rolünü ortaya çıkarabilmektedir. Tüm genlerin ve bunlarla ilişkili mRNA'ların çalışmaları sırasıyla genomik ve transkriptomik olarak adlandırılmaktadır. Genomik, hangi genlerin mevcut olduğunu ortaya çıkarırken, transkriptomik genlerin farklı hücrelerde ne kadar aktif olduğunu göstermektedir.

Skol ve meslektaşları diyabetik retinopatiye neden olan genleri keşfetmeye yardımcı olmak için birlikte genomik ve transkriptomik çalışma yöntemleri geliştirmişlerdir. Araştırmacılar hücrelerin yüksek kan şekerine nasıl tepki verdiğiyle ilgili genlerin ilk olarak laboratuvarda yetiştirilen hücreler kullanılarak belirlemişlerdir. Retinopatisi olan ve olmayan kişilerde bu genlerin aktivitesini karşılaştırarak çalışmanın, diyabette artmış retinopati riski ile ilişkili genleri tanımladığı bildirilmiştir. Retinopatili kişilerde, yüksek kan şekerine yanıt olarak folikülin geninin (FLCN) aktivitesi daha fazla artmış olmakla birlikte bu durum, bağımsız insan gruplarıyla ve folikülin geninin farklı versiyonlarının etkisini tahmin etmek için bilgisayar modelleri kullanılarak daha da doğrulanmıştır. Ayrıca araştırmacılar, lazer cerrahisini veya göze enjeksiyonları kullanma konusundaki mevcut yaklaşımın geliştirilmesinin muhtemel olan diyabetik retinopati için yeni tedavilerin geliştirilmesine de yardımcı olabileceğini belirtmişlerdir. Dahası, diyabetli bazı kişilerin çok minimal retinopati geliştirirken, diğerlerinin açıkça ciddi retinopatiye yatkın göründüğünü bildirmişlerdir.

Aile üyeleri arasındaki yüksek diyabetik retinopati uyumu

Aile üyeleri arasındaki yüksek diyabetik retinopati uyumu ile birlikte bu gözlemler, altta yatan bir genetik mekanizmayı desteklemekle birlikte ailevi kümelenme ve ikiz çalışmaları, genetik faktörlerin bir bireyin şiddetli diyabetik retinopati geliştirme riskinin %25-50'sini oluşturduğunu tahmin etmektedir. Genetik çalışmalar, küçük etkiye sahip birden fazla genetik varyanttan etkilenen oldukça poligenik bir özellik olduğunu göstermektedir. Yapılan bu çalışmada araştırmacılar retinopatili ve retinopatisiz tip 1 diyabetli eşleştirilmiş bireylerden türetilen lenfoblastoid hücre hatlarında yüksek glikoza yanıt olarak farklı gen ekspresyonunu belirlediklerini bildirmişlerdir. Çalışmada glikoz yanıtında en büyük farkı sergileyen genler, genom çapında bir ilişki çalışması meta-analizinde diyabetik retinopati ile ilişki açısından değerlendirilmiş olup glikoz yanıt genlerinin ekspresyon kantitatif özellik lokusları (eQTL'ler), diyabetik retinopati ile ilişki açısından test edilmiştir.

Araştırmacılar küçük ilişkili p değerleri arasında glukoz yanıt genlerinden eQTL'lerin zenginleşmesini saptamışlar ve diyabetik retinopati için yatkınlık geni olarak folikülini belirlemişlerdir. Çalışmada glikoza yanıt olarak FLCN ekspresyonunun, diyabetik retinopatili bireylerde daha yüksek olduğu gözlemlenmiştir. Diyabetli bireylerin bağımsız kohortları, FLCN eQTL'lerin diyabetik retinopati ile bir ilişkisini ortaya çıkarmış olup mendel randomizasyonu, artan FLCN ekspresyonunun retinopati üzerinde doğrudan pozitif bir etkisini doğrulamıştır. Sonuç olarak araştırmacılar, gen ekspresyonu ile genetik ilişkiyi bütünleştirmek, FLCN'yi diyabetik retinopati için bir hastalık geni olarak ima ettiğini belirtmişlerdir.