Dondurma Yerken Başımız Neden Ağrır?

Özellikle yaz günlerinde daha sık tüketilen dondurmayı yerken ilk ısırıktan birkaç saniye sonra, bazı kişilerde bir baş ağrısı ortaya çıkabilir. Bunun ortaya çıkma mekanizması henüz aydınlatılamamıştır.

Beynimizde soğuk veya ağrı hissi yoktur çünkü kendi içsel duyu reseptörlerine sahip değildir. Beyin cerrahları beyin ameliyatlarını hastanın bilinci açıkken yaparlar. Ağrı acı duyusunun geldiği yerler beyin derisi, kafatası ve altta yatan dokulardır bu nedenle beyinin kendisine değil sadece bu bölgelere sedasyon uygulanır.

Ağız tavanından (sert damak) veya boğazın arkasından (arka faringeal duvar) geçen soğuk (katı, sıvı veya gaz) herhangi bir ‘beyin donması’ baş ağrısını tetikleyebilmektedir. Ağrı kafanın önüne veya şakaklara doğru olabilir ve kısa süreli olsa da yoğun olabilir. Bu baş ağrıları olan insanlar genellikle tedavi aramazlar, bu nedenle beynin donmasının nasıl gerçekleştiği konusunda çok az araştırma yapılmıştır.

Soğuk bir şeyler yiyip içince baş ağrısı yaşayan insanlar aynı zamanda migren baş ağrısına da sahiptir ve bu her ikisi için de ortak bir mekanizma olduğunu düşündürmektedir.

Yapılan bir çalışmada, gerilim tipi baş ağrısına sahip hastalarında ve migren hastalarında rastlanan beyin donması sıklığı karşılaştırılmıştır. Bir buz küpü, 90 saniye boyunca ağızlarının sert damaklarına yerleştirildiğinde, primer baş ağrısı bozuklukları öyküsü olanların %32'sine karşılık migren hastalarının %74'ü şakakları boyunca ağrı hissettiğini bildirmiştir. Birincil baş ağrısı bozukluğu öyküsü olmayan gönüllülerin sadece %12'si aynı uyaranla birlikte beyin donması baş ağrıları yaşamıştır.

Beyin Donmasına Neden Olan Nedir?

Migrenin nedeni ile ilgili, beyine kan sağlayan kan damarlarından aşırı kan akışının ağrıya neden olduğu ileri sürülmüştür. Bununla birlikte, hala popüler olmasına rağmen, migren için bu vasküler hipotez şimdi büyük ölçüde itibarsızdır.

Tıpkı migrende olduğu gibi, beyin donma baş ağrısına beyin atardamarlarındaki kan akışındaki değişiklikler eşlik eder. Değişmiş beyin arteri kan akımıyla ağrı arasındaki bağlantı, bazılarının kan akışındaki değişikliklerin ağrıya neden olabileceğini düşünmesine yol açmıştır.

Migrenin nedenlerine dair bir başka teori, kafadan duyu ve ağrıyı algılayan ve ileten, kafadan merkezi sinir sistemine duyuran ana sinir olan trigeminal sistem aracılığıyla nöronal yolakların uyarılabilirliği ile ilgilidir.

Normalde soğuk algısı ağrı verici değildir. Bununla birlikte, migreni olan kişilerde trigeminal sistem aşırı uyarılabilirliğe yatkınsa, ağrı daha düşük bir seviyede başlar. Aşırı uyarılabilir bir trigeminal sistem, aynı zamanda beyin donması olan kişiler için de geçerliyse, eşik, dondurmaya kısa bir süre maruz kaldıktan sonra ağrıyı aktive edecek kadar düşük olabilir.

Araştırmacılar trigeminal sistemin aşırı uyarılabilirliğine neyin neden olduğunu araştırıyorlar. Trigeminal nöronlar tarafından salınan spesifik bir kimyasal sinyal molekülü CGRP'nin etkileri, migren ağrısının bir bileşenidir. Genetik olarak kalıtsal migrende, CGRP'nin trigeminal nöronlardan salınması ile sonuçlanan hücresel süreçler değişmiştir. Bu aynı mekanizmalar, dondurma baş ağrısındaki soğuk uyaranlara aşırı duyarlılığı açıklayabilir.

Tüm baş ağrıları trigeminal sistemdeki aktivitedeki değişikliklerin bir sonucu gibi görünmekle birlikte, ağrıyı neden başın önünde ve özellikle de şakaklarda algıladığımız bir gizemdir.

Araştırmalar, beynin donma baş ağrılarının soğuk uyaranla temas eden ağzın yüzey alanı ile ilgili olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla, dondurmayı küçük ısırıklar halinde yemek bir önlem olabilir.