Fiziksel Aktivite Zamanlamasının Kanser Riski Üzerindeki Farklı Etkisi

Yapılan çalışmalar fiziksel aktivitenin, genel kanser riski, kolorektal ve meme kanseri gibi spesifik majör kanserler için yerleşik bir koruyucu faktör olduğunu ortaya koymuştur. Meme kanseri üzerine yakın zamanda yapılan bir meta-analiz, hem menopoz öncesi hem de menopoz sonrası kadınlar için fiziksel egzersizle ilişkili riskte yaklaşık %20'lik bir azalma olduğunu bildirmiştir. Uzun süreli mesleki fiziksel aktivite prostat kanseri riskini azaltıyor gibi görünse de, araştırmacılar eğlence amaçlı fiziksel aktivite ve prostat kanseri için kanıtların daha az tutarlı olduğunu belirtmişlerdir.

Sirkadiyen bozulma, endojen sirkadiyen ritimler ışığa maruz kalma, çalışma saatleri, diyet ve aktivite kalıpları gibi çevresel ve sosyal ipuçlarıyla senkronize olmadığında ortaya çıkmaktadır. Araştırmacılar geceleri yapay ışığa maruz kalma, gece vardiyası çalışması ve yanlış beslenmenin normal gece melatonin üretimini engelleyebileceğini ve sirkadiyen saati birçok başka biyolojik sonuçla bozabileceğini belirtmişlerdir.

Hem meme hem de prostat kanseri, sirkadiyen bozulmanın farklı yönleriyle ilişkilendirilmiş olmakla birlikte gece vardiyası çalışması, özellikle meme ve prostat kanseriyle ilişkili olarak yüksek kanser riskiyle ilişkilendirilmiştir. 2007'de Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC), sirkadiyen bozulmayı insanlar için muhtemelen kanserojen (Grup 2A) olarak içeren vardiyalı çalışmayı sınıflandırmış ve 2019'da yapılan yeniden değerlendirmenin aynı sonuca ulaştığı bildirilmiştir.

Kronotip, sabah veya akşam aktiviteleri için günlük tercihlerle ilişkili bir insan özelliğidir. Sirkadiyen zamanlamaları ve kronotipi inceleyen yakın tarihli bir genel popülasyon çalışmasında, sabah tipleri, geç akşam yemeği (son akşam yemeği) ile karşılaştırıldığında, günlük diyet kalıplarını takip ederken en yüksek korumaya sahip olduğu gösterilmiştir. Deneysel kanıtlar, günün farklı saatlerinde yapılan egzersizin sirkadiyen ritimleri etkileyebileceğini ve sirkadiyen bozulmanın meme ve prostat kanseriyle bağlantılı olduğunu göstermektedir.

Sabah erken yapılan aktivitenin koruyucu etkileri

Yapılan bu çalışmada araştırmacılar nüfus temelli bir vaka kontrol çalışmasında (MCC-İspanya) fiziksel aktivitenin yapıldığı günün saatinin prostat ve meme kanseri riskini etkileyip etkilemediğini incelediklerini belirtmişlerdir. Çalışmada yaşam boyu eğlence ve ev içi fiziksel aktivite, yüz yüze görüşmelerle değerlendirilmiş olup aktivite zamanına ilişkin bilgilerin, 2008-2013 yılları arasında 10 İspanyol bölgesinden 781 meme kanseri vakası, 865 popülasyon kadın kontrol, 504 prostat vakası ve 645 popülasyon erkek kontrol için mevcut olduğu bildirilmiştir. Araştırmacılar karıştırıcılar için koşulsuz lojistik regresyon ayarlaması kullanarak, aktif olmayan deneklere kıyasla farklı aktivite zamanlamaları için olasılık oranlarını (OR'ler) ve %95 güven aralıklarını (%95 CI) tahmin ettiklerini belirtmişlerdir.

Çalışmada sabah erken saatlerde yapılan aktivite, hem meme hem de prostat kanseri için hiçbir fiziksel aktivite olmamasına kıyasla koruyucu bir etkiyle ilişkilendirilmiş olup, iki kanser için meta-OR’nin 0.74 kombine olduğu bildirilmiştir. Sabahın geç saatlerinden öğleden sonraya kadar olan aktivite için meme veya prostat kanseri için hiçbir etki gözlenmezken, sadece prostat kanseri için akşam aktivitesinde koruyucu bir etki de gözlenmiştir. Araştırmacılar sabah erken yapılan aktivitenin koruyucu etkilerinin, her iki kanser için de orta veya akşam kronotiplerinde daha belirgin olduğunu belirtmişlerdir. Araştırmacılar bu çalışmanın, fiziksel aktivite zamanlamasının kanser riski üzerindeki farklı etkisini sabah saat aktivitesi için daha belirgin etkilerle tanımlayan ilk popülasyon temelli araştırma olduğunu ve sonuçları doğrulanırsa, kanserin önlenmesine yönelik mevcut fiziksel aktivite önerilerini iyileştirebileceğini ifade etmişlerdir.