Fiziksel Egzersiz ve Bilişsel Eğitim Multipl Sklerozu İyileştirebilir Mi?

Multipl skleroz (MS), merkezi sinir sisteminde nöroinflamasyon, demiyelinizasyon ve aksonal dejenerasyonun yanı sıra fonksiyon kaybı ile karakterize nörolojik bir hastalık olmakla birlikte relapsing remitting MS (RRMS) olarak adlandırılan, relaps ve nörolojik semptomların gerileme dönemleri de dahil olmak üzere farklı klinik seyirler sergileyen çok heterojen bir hastalık olarak tanımlanmaktadır. RRMS, geri döndürülemez sakatlık birikimi sunan ve nüksetme olmayan ikincil bir ilerleyen forma (SPMS) ilerleyebilmekle birlikte bunlara ek olarak bazı hastalar başlangıçtan itibaren kalıcı, geri döndürülemez bir ilerleme olan birincil ilerleyen MS (PPMS) yaşayabilirler. Araştırmacılar etkili bir tedavi keşfinin, hastalığın patolojik ve klinik heterojenliği nedeniyle engellenmiş olduğunu ifade etmişlerdir.

Tarihsel olarak MS, yalnızca beyaz maddeyi etkileyen bir hastalık olarak kabul edilmiştir. Bununla birlikte, MS'in ilerleyici formlarına sahip hastalar, bilişsel bozukluk (CI) ve fiziksel engellilik ilerlemesi ile ilişkili kortikal lezyonlar da sergilemektedir. Halen, RRMS için birçok farmakolojik tedavi olmasına karşın ilerleyen formların (PPMS ve SPMS) her biri için yalnızca bir tedavi mevcuttur. MS'deki araştırmalar uzun yıllardır farmakolojik tedavilerin etkinliğine odaklanmıştır. Bununla birlikte, son yıllarda, MS dahil nörodejeneratif hastalıkların tedavisi için farmakolojik olmayan stratejilerin etkinliğini araştıran birçok makale başlamıştır. Fiziksel egzersiz ile bilişsel eğitimi birleştirmenin bilişsel işlevler üzerindeki faydalı etkileri, bu hastalıklardan muzdarip hastalarda ve ayrıca yaşlanan yetişkinlerde bildirilmiş olup özellikle MS hastalarında fiziksel egzersizin relaps oranını ve sakatlığın ilerlemesini azalttığı, MRI taramalarında beyin lezyonu hacmini azalttığı ve bilişsel performansı ve yaşam kalitesini iyileştirdiği gözlemlenmiştir.

Çevresel zenginleştirme ile ilgili mekanizma çalışmaları

Günümüzde, bilişsel rehabilitasyon yeni ortaya çıkan bir alan olmakla birlikte araştırmacılar MS için benzersiz bir tedavi olarak etkinliğinin şu anda ya düşük ve kanıtları sonuçsuz ya da başlangıç ​​niteliğinde olduğunu belirtmişlerdir. Sinerjik tedavilerin uygulanmasının önemine rağmen, hem fiziksel aktivite hem de bilişsel rehabilitasyonun kombine tedavisinin sonucunu gösteren çok az yayın bulunmaktadır. Her iki stratejinin kombinasyonunun bilişsel işlev üzerindeki yararlı etkileri, hem yaşlanan yetişkinlerde hem de MS gibi nörodejeneratif hastalıkları olan hastalarda tarif edilmiştir. Deneysel bir yaklaşım olarak, hayvan modelleri için daha uygun olan çevresel zenginleştirme (EE) deneyleri, sosyal etkileşim ile birlikte fiziksel ve bilişsel uyarımı içermekle birlikte EE, gelişmiş sosyal, duyusal, bilişsel ve motor uyarımı kolaylaştıran barınma koşullarını ifade etmektedir.

Yapılan bu derlemede, hem MS hastalarında hem de MS hayvan modellerinde EE'nin etkisini açıklayan mevcut çalışmaları özetlenmiş olup incelenen veriler, EE'nin hem MS hastalarında hem de MS hayvan modellerinde yararlı fiziksel ve bilişsel etkiler uygulayabildiğini göstermiştir. Araştırmacılar fiziksel aktivite ve bilişsel stimülasyonun iyileştirilmesinin, klinik MS çalışmalarında faydalı etkiler gösterdiğini belirtmişlerdir. Bununla birlikte, insanlarda EE'nin farklı bileşenlerini ayırmak teknik olarak yönetilemediği için bu da onların spesifik etkilerini incelemeyi zorlaştırmaktadır. Araştırmacılar hayvan modellerinde EE ile ilgili mekanizma çalışmalarının, fiziksel ve bilişsel uyarımın farklı yönlerini ince ayarlamaya yardımcı olabileceğini belirtmişlerdir. Ayrıca, hayvanlarda yapılan çalışmaların deneylerin sonuna kadar zenginleştirmeyi sürdürdüğünü göz önünde bulundurarak, EE'nin faydalı etkilerinin süresi de hesaba katılmalıdır.

Araştırmacılar sonuç olarak EE tedavisine dahil olan moleküler aracıların (çevre ürünleri) tanımlanmasının, tedavilerin kalitesini iyileştirmek için klinikte kullanılan terapötik ajanlarla sinerjik olarak hareket edebilen spesifik ilaçların geliştirilmesini kolaylaştırabileceğini ifade etmişlerdir.