Hasarlı İnsan Karaciğerlerini Onarmak İçin Mini Safra Kanalları Kullanılabilir Mi?

Bilim insanları, laboratuvarda safra kanalı organoidlerini (genellikle 'mini organlar' olarak anılır) büyütmek için bir teknik kullanmakla birlikte bunların hasarlı insan karaciğerlerini onarmak için kullanılabileceğini göstermişlerdir. Bu, tekniğin insan organları üzerinde ilk kez kullanıldığı çalışmadır. Bilim insaları araştırmanın, hücre tedavilerinin karaciğer hastalığını tedavi etmenin yolunu açtığını, başka bir deyişle, bir hastanın kendi karaciğerini sağlığına kavuşturmak veya hasarlı organ donör karaciğerlerini onarmak için kullanılabilecek yedek parçalar olarak laboratuvarda 'mini safra kanalları' yetiştirmenin nakil için hala kullanılabileceğini belirtmişlerdir. Safra kanalları, karaciğerin atık imha sistemi olarak işlev görmekle birlikte araştırmacılar arızalı safra kanallarının, alternatif tedavi olmaksızın yetişkinlerin üçte birinin ve çocukların karaciğer nakillerinin yüzde 70'inin gerisinde olduğunu ifade etmişlerdir. Şu anda karaciğer donörü sıkıntısı bulunmaktadır.

NHS, Birleşik Krallık'ta bir karaciğer nakli için ortalama bekleme süresinin yetişkinler için 135 gün ve çocuklar için 73 gün olduğunu göstermiştir. Bu durum da, yalnızca sınırlı sayıda hastanın bu terapiden yararlanabileceği anlamına gelmektedir. Organ kullanılabilirliğini artırmak veya tüm organ nakline bir alternatif sağlamak için yaklaşımlara acilen ihtiyaç duyulmaktadır. Hücre bazlı terapiler avantajlı bir alternatif sağlayabilmekle birlikte, bu yeni tedavilerin geliştirilmesi, klinik araştırmalara başlamadan önce insanlarda güvenlik ve etkinliğini test etmek için uygun bir modelin bulunmaması nedeniyle sıklıkla bozulmakta ve gecikmektedir.

Şimdi, Science'ta yayınlanan bir çalışmada, Cambridge Üniversitesi'ndeki bilim insanları, bağışlanan organları vücudun dışında tutmak için kullanılabilecek yeni bir 'perfüzyon sisteminden' yararlanan yeni bir yaklaşım geliştirdiklerini bildirmişlerdir. Bu teknolojiyi kullanarak, kolanjiyositler olarak bilinen laboratuvarda yetiştirilen safra hücrelerini, onları onarmak için hasarlı insan karaciğerlerine nakletmenin mümkün olduğunu ilk kez göstermişlerdir. Araştırmacılar yöntemlerinin bir kanıtı olarak, safra kanalı hasarı nedeniyle nakil için uygun olmadığı düşünülen karaciğerleri onardıklarını bildirmişlerdir. Bu yaklaşım, hücre temelli tedavinin klinik uygulamasını hızlandırmak için çeşitli organlara ve hastalıklara uygulanabilir görünmektedir. Wellcome-MRC Cambridge Kök Hücre Enstitüsü'nden Dr. Fotios Sampaziotis, verici organların kronik kıtlığı göz önüne alındığında, hasarlı organları onarmanın yollarına bakmak veya hatta organ nakline alternatifler sağlamanın önemli olduğuna dikkat çekmiştir. Sampaziotis, birkaç yıldır organoidleri, küçük hayvanlarda biyoloji ve hastalıkları veya yenilenme kapasitelerini anlamak için kullandıklarını, ancak bunları insan hasarlı dokusunu onarmak için kullanabileceklerini her zaman umut ettiklerini belirtmiş ve ilkenin, bunun mümkün olması gerektiği olduğunu sözlerine eklemiştir.

Tek hücreli RNA dizileme ve organoid kültür teknikleri

Safra kanalı hastalıkları yalnızca belirli kanalları etkilerken diğerlerini korumaktadır. Araştırmacılar bunun önemli olduğunu çünkü hastalıkta onarıma ihtiyaç duyan kanalların genellikle tamamen yok edilmekle birlikte kolanjiyositlerin yalnızca yedek kanallardan başarılı bir şekilde toplanabileceğini belirtmişlerdir. Tek hücreli RNA dizileme ve organoid kültür tekniklerini kullanarak, araştırmacılar, kanal hücreleri farklı olsa da, genellikle hastalıktan korunan safra kesesinden gelen safra hücrelerinin, genellikle hastalıkta tahrip olan safra kanallarının hücrelerine dönüştürülebileceğini ve bunun tersinin de safra asidi olarak bilinen bir safra bileşeni kullanılarak gerçekleştirilebileceğini keşfettiklerini bildirmişlerdir. Bu, hastanın hastalıktan korunan alanlardaki kendi hücrelerinin tahrip olmuş kanalları onarmak için kullanılabileceği anlamına gelmektedir. Wellcome-MRC Cambridge Kök Hücre Enstitüsü'nden kıdemli yazar Profesör Ludovic Vallier, bu çalışma ile ilk kez bir insan karaciğerinin laboratuvarda yetiştirilen hücreler kullanılarak geliştirilebileceğini veya onarılabileceğini gösterebildiklerini belirtmiştir. Profesör Ludovic Vallier, bu yaklaşımın güvenliğini ve uygulanabilirliğini test etmek için yapacak daha fazla işleri olmasına karşın bunu önümüzdeki yıllarda kliniğe aktarabileceklerini umut ettiklerini sözlerine eklemiştir.