Juvenil İdiopatik Artritli Türk Çocuklarında Metotreksata Yanıt Öngörülebilir mi?

Juvenil idiopatik artrit (JIA), çocuk çağının en yaygın görülen kronik romatolojik hastalığıdır ve insidansı 16 yaşın altındaki 100.000 Kafkas çocuğu başına 19,8'dir. Türkiye'de JIA prevalansı 64/100.000 çocuk olarak bildirilmektedir. JIA, kökeninin bilinmeyen artrit olarak sınıflandırılan ve 16 yaşından önce başlamış heterojen bir hastalık grubunu temsil eder. JIA, Romatoloji Uluslararası Dernekler Birliği (ILAR) sınıflandırmasına göre, oligoartiküler, poliartiküler, sistemik, psoriatik, enthesit ve sınıflandırılmamış artrit olmak üzere altı ayrı kategoriye ayrılmıştır.

JIA tedavisinin temel amacı, uzun dönem morbiditeleri önlerken klinik olarak inaktif hastalığa ulaşmaktır. Hem biyolojik hem de biyolojik olmayan hastalık düzenleyici anti-romatizmal ilaçlar (DMARD'lar) dahil olmak üzere, JIA'nın yönetiminde şu anda çeşitli tedaviler kullanılmaktadır. 2011 yılında American College of Rheumatology (ACR), JIA'nın en güvenli ve etkili tedavisi için öneriler yayınlamıştır. Daha sonra 2014 yılında, Çocukluk Çağı Artrit ve Romatoloji Araştırma Birliği (CARRA), yeni başlayan poliartiküler JIA için üç adet konsensus tedavi planı (CTP) geliştirmiştir.

Metotreksat, 25 yıldan fazla bir süredir kullanılmaktadır ve JIA'de en çok kullanılan ilk DMARD türüdür. Bununla birlikte, JIA hastalarının yaklaşık %30'unda etkisizdir. Biyolojik tedavilerin artmasıyla, bu hastaların morbidite gelişmeden önce hastalığın erken evrelerinde biyolojik ilaçları kullanmaya başlamasına izin vermek için metotreksattan fayda görmeyecek hastaları öngörmek ve belirlemek önemlidir. Daha önce yapılan çalışmalarda, metotreksat etkinliği için ön gördürücü olan çeşitli faktörler bildirilmiştir. Bununla birlikte, bu faktörler etnik gruplar arasında farklılık gösterebilir.

Metotreksata Cevap Vermeyen Hastalarda Neler Farklı?

Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakülte’sinden araştırmacılar, oligoartriküler ve poliartiküler JIA'lı Türk çocuklarında metotreksat yanıtı için prediktif faktörler tanımlamak amacıyla bir çalışma yaptılar. Araştırmacılar, merkezlerinde Mayıs 2008 ile Mayıs 2013 tarihleri ​​arasında gördükleri ve ≥6 ay süreyle metotreksat alan 59 oligoartriküler ve 57 polimartiküler JIA tanılı olmak üzere toplam 116 JIA hastasının tıbbi dosyalarını gözden geçirdiler. Metotreksata yanıt verenleri, metotreksat başlangıcından 6 ay sonra juvenil artrit hastalığı aktivite skoru 71'e (JADAS71) göre hastalık aktivitesi yok ya da düşük hastalık aktivitesine sahip olarak tanımladılar. JIA tanısında ortalama yaş 70 aydı. Metotreksata ortalama başlama yaşı 78 aydı.

Araştırmacılar, metotreksata yanıt vermeyenlerde yanıt verenler göre, hastalık tanısı sırasında küçük veya üst ekstremite eklemlerinin tutulumunun ve metotreksat başlanmasının daha sık olduğunu, antinükleer antikor (ANA) pozitifliği daha az olduğunu, metotreksat başlangıcında akut faz reaktanları ve JADAS71’in daha yüksek olduğunu ve poliartiküler alt tip sıklığının daha yüksek olduğunu gördüler. Çoklu lojistik regresyon analizinde, oligoartiküler JIA alt tipi ve ANA pozitifliği metotreksat yanıtının bağımsız ön gördürücüleri olduğunu buldular.