Kan-Beyin Bariyerindeki Sızıntı İle Hafıza Yetersizliği Arasındaki İlişki

Anahtarlarınızı nereye koyduğunuzu unuttunuz mu? Arabanızı nereye park ettiğinizi hiç merak ettiniz mi? Ya da yeni komşunun adını hatırlamakta güçlük mü çekiyorsunuz? Ne yazık ki, bu işler yaşlandıkça daha da kötüye gidebilir. Araştırmacılar en büyük bir sorun, iyi huylu unutkanlığın nerede bittiği ve gerçek hastalığın nerede başladığıdır. Her yaşta sağlıklı bir beyne sahip olmanın anahtarlarından biri sağlıklı bir kan-beyin bariyerine sahip olmaktır. Araştırmacılar, biz yaşlandıkça kan-beyin bariyerine ne olduğuna bakmak için 150'den fazla makaleyi gözden geçirdiklerini bildirmişlerdir. Bulguları 15 Mart'ta Nature Aging'de yayınlandılar. Bilim insanları kan-beyin bariyerindeki değişikliklerin beyin fonksiyonunu değiştirip değiştirmediğinin, yine de tartışmaya açık olduğunu belirtmişlerdir. Washington Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde gerontoloji araştırmacısı ve Veterans Affairs Puget Sound Health Care System'deki Geriatri Araştırma Eğitim ve Klinik Merkezi'nde araştırmacı olan baş yazar William Banks, kan-beyin bariyerinin nasıl eskidiğinin çok az bilindiğini belirtmiş, normal yaşlanmayı erken hastalıktan ayırmanın genellikle zor olduğunu sözlerine eklemiştir. 1800'lerin sonlarında keşfedilen kan-beyin bariyeri, maddelerin kandan beyne düzensiz bir şekilde sızmasını engellemektedir. Beyin özellikle hassas bir organ olmakla birlikte kandaki birçok maddeye doğrudan maruz kalmayı tolere edemez. Bilim insanları, kan-beyin bariyerinin, beynin beslenme ihtiyaçlarına hizmet etmek için birçok maddenin düzenlenmiş bir şekilde beyne girmesine izin verdiğini giderek daha fazla fark ettikleri bildirmişlerdir. Aynı zamanda bilgi moleküllerini kandan beyne taşımakla birlikte toksinleri beyinden pompalarlar. Arızalı bir kan-beyin bariyeri, multipl skleroz, diyabet ve hatta Alzheimer hastalığı gibi hastalıklara katkıda bulunabilmektedir. Bilim insanlarının, bu tür bir arızanın yaşlanmanın hastalıklarına nasıl katkıda bulunabileceğini anlamadan önce, sağlıklı bir kan-beyin bariyerinin normalde nasıl yaşlandığını anlamaları gerekmektedir.

Alzheimer riskinin en güçlü genetik riski olan ApoE4 alelini

Araştırmalar, sağlıklı yaşlanan bireylerin kan-beyin bariyerinde çok küçük bir sızıntı olduğunu göstermiştir. Bu sızıntı, çoğu bilim insanı tarafından normal kabul edilen, yaşlanmanın iyi huylu unutkanlığının bazı ölçümleriyle ilişkilidir. Ancak bu sızıntı ve hatırlamadaki zorluklar Alzheimer hastalığının erken aşamaları olabilir mi? Bir kişi Alzheimer riskinin en güçlü genetik riski olan ApoE4 alelini taşıdığında, araştırmacılar kan-beyin bariyerinin yaşa bağlı değişikliklerinin çoğunda bir hızlanma olduğunu belirtmişlerdir. ApoE4'lü insanlar, beyinlerindeki amiloid beta peptidden kurtulmakta zorlanmaktadırlar, bu da plak birikmesine neden olmaktadır. Sağlıklı yaşlanma ile kan-beyin bariyerindeki pompalar, amiloid beta peptidden kurtulmada daha az verimli çalışmaktadır. Alzheimer hastalığı olan kişilerde pompalar daha da az çalışır. İncelemedeki bir başka önemli bulgu, yaşlandıkça kan-beyin bariyerinde iki hücrenin değişmeye başlamasıdır: perisitler ve astrositler. Son çalışmalar, Alzheimer ile ortaya çıkan kan-beyin bariyerindeki sızıntının, yaşa bağlı perisit kaybından kaynaklanabileceğini öne sürmektedir. Araştırmacılar astrositlerin, aksine, aşırı aktif göründüğünü belirtmişlerdir. Son zamanlarda yapılan çalışmalar, salgıladıkları faktörleri vererek ve hatta onları naklederek perisit işlevini korumanın daha sağlıklı bir kan-beyin bariyerine yol açabileceğini öne sürmektedir. Bazı araştırmalar, perisit sağlığının, düzenli egzersiz, kalori kısıtlaması ve rapamisin gibi ömrü uzatan bazı müdahalelerle korunabileceğini göstermektedir. Diğer bulgular, beynin beslenme kaynağı, bağışıklık ve endokrin sistemlerin kontrolü üzerindeki etkisinin yaşlanmayla birlikte bozulup bozulmayacağı sorusunu gündeme getirmektedir. Araştırmacılar, başka bir bulgunun, beyin tarafından çok sayıda ilacın alınma oranının, neden yaşlı insanların ilaçlara karşı bazen çocuklarından veya torunlarından farklı hassasiyetleri olduğunu açıklayabileceğini belirtmişlerdir.