Kilolu Yetişkinlerde Az Yağlı Vegan Diyetinin Vücut Ağırlığı ve İnsülin Duyarlılığı Gibi Çeşitli Faktörlere Etkisi

Aşırı vücut ağırlığı ve insülin direnci, tip 2 diyabete ve diğer önemli sağlık sorunlarına yol açar. Bu koşulları gidermek için diyet girişimlerine acil ihtiyaç vardır.

Diyetleri bitkisel gıdalara dayalı kişilerde obezite nadirdir. Klinik çalışmalarda, bu tür diyetler kilo kaybına yol açmış ve bunun için iki açıklama sunulmuştur. Birincisi yüksek lifli ve az yağlı bir diyetin enerji içeriğinin düşük olmasıdır. İkincisi, az yağlı vegan bir diyetin toplam enerji tüketiminin yaklaşık %10'unu oluşturan gıdaların termik etkisini arttırmasıdır. Bununla birlikte, ikinci açıklamanın yapıldığı randomize klinik çalışmada kontrol grubu Ulusal Kolesterol Eğitim Programı kılavuzlarına uygun bir diyet uygulamıştır. Kontrol grubu olmadığı için düşük yağlı vegan bir diyetin termojenez üzerindeki etkisi belirsizliğini korumaktadır. Çalışmalar, vegan bir diyet uygulayan kişilerin omnivor diyet uygulayanlara kıyasla daha düşük intramiyoselüler lipit konsantrasyonlarına sahip olduğunu bildirmiştir.

Bitkisel bir diyet mitokondriyal aktivitenin artmasına ve postprandiyal metabolizmaya yol açabilir. Bu özellikle önemlidir, çünkü kas ve karaciğer hücrelerinde lipit birikimi aynı zamanda insülin direnci ve tip 2 diyabet ile de ilişkilendirilebilir.

Bu çalışmanın amacı kilolu yetişkinler de düşük yağlı vegan bir diyetin vücut ağırlığı, insülin direnci, postprandiyal metabolizma, intramiyoselüler ve hepatosellüler lipit düzeyleri üzerindeki etkilerini ölçmektir.

Çalışma tasarımı ve girişimler

Bu 16 haftalık randomize klinik araştırma, Ocak 2017 ile Şubat 2019 arasında Washington DC'de gerçekleştirilmiştir. Sağlık birimi, gazete ve radyo ilanlarına yanıt veren 3115 kişi telefonla taranmış ve 244 kişi katılım kriterlerini (25 - 75 yaş; vücut kitle indeksi 28 - 40) karşılamıştır.

Katılımcılar 1:1 oranında randomize edilmiştir. 16 hafta boyunca girişim grubundan (n = 122) az yağlı vegan diyeti uygulaması istenirken kontrol grubundan (n = 122) bu sürede diyetlerine devam etmeleri istenmiştir.

0 ve 16. haftada vücut ağırlıkları kalibre edilmiş bir tartı kullanılarak değerlendirilmiştir. Vücut bileşimi ve viseral yağ, ikili x-ışını absorbsiyometrisi ile ölçülmüştür. İnsülin direnci, homeostaz model değerlendirme indeksi ve öngörülen insülin duyarlılık indeksi (PREDIM) ile değerlendirilmiştir. Yiyeceklerin termik etkisi, standart bir sıvı kahvaltıdan (720 kcal) sonra 3 saat boyunca dolaylı kalorimetri ile ölçülmüştür. Katılımcıların bir alt kümesinde (n = 44), hepatoselüler ve intramiyoselüler lipitler proton manyetik rezonans spektroskopisi ile ölçülmüştür. İstatistiksel analiz için tekrarlanan varyans ölçüm analizi kullanılmıştır.

Çalışmaya katılan 244 katılımcının 211'i (%87) kadın ve 117'si (%48) Beyaz olup yaş ortalaması 54,4 bulunmuştur. 16 haftada ortalama vücut ağırlığı girişim grubunda 6.4 kg ve kontrol grubunda 0.5 kg azalmıştır (tedavi etkisi −5.9 kg). Yiyeceklerin termik etkisi, girişim grubunda başlangıçtan 16 haftaya kadar artarken kontrol grubunda önemli bir değişim saptanmamıştır. Girişim grubunda homeostaz modeli değerlendirme indeksi azalmış ve PREDIM artmıştır. Hepatoselüler lipit düzeylerinde azalma girişim grubunda %34.4 ve intramiyoselüler lipit düzeyleri %10.4 azalmıştır.

Bu değişkenlerden hiçbiri 16 hafta boyunca kontrol grubunda önemli değişiklik göstermemiştir. PREDIM'deki değişiklik ile vücut ağırlığı arasında negatif korelasyon bulunmuştur. Hepatoselüler ve intramiyoselüler lipit düzeyi değişiklikleri ile insülin direnci değişiklikleri arasında korelasyon saptanmıştır.

Bu çalışmada diyet girişimi enerji alımını azaltma ve postprandiyal enerji harcamasını artırma eğilimi nedeniyle vücut ağırlığını azaltmıştır. Bu diyet ayrıca kısmen karaciğer ve kas hücrelerinde lipit birikiminin azalması sonucu bu organlarda insülin direncinin azalması nedeniyle glisemik kontrolü iyileştirmiş ve insülin konsantrasyonunu azaltmıştır.

Az yağlı bitkisel bir diyet, enerji alımını azaltıp postprandiyal metabolizmayı artırarak vücut ağırlığını azaltır. Değişiklikler hepatoselüler ve intramiyoselüler lipit düzeyinde azalma ve artan insülin duyarlılığı ile ilişkilidir. Bu girişim kilolu yetişkinlerin tedavisinde etkili olabilir.