Kistik Fibrozis Hastalarında Uzun Periyotlu Sigara Kullanımını Önleme ve Bırakma Programlarının Etkileri Araştırıldı

Kistik fibrozis (KF); pankreas yetmezliği, malabsorbsiyon, akciğer fonksiyonlarında ilerleyici bozulma ve büyüme geriliği gibi ciddi bozukluklara neden olabilen Avrupa’da her 0,73/10.000 oranında görülen otozomal resesif bir hastalıktır. KF hastalarında tütün dumanı maruziyetinden zarar görme riskinin artmış olduğu gösterilmiştir. Yapılan bazı çalışmalarda prenatal ya da postnatal tütün dumanı maruziyetinin çocukların akciğer fonksiyonlarını etkilediği raporlanmıştır. Yayınlanmış bazı KF çalışmalarında tütün dumanı maruziyeti prevelansının %6-21 oranıyla genel popülasyondan daha düşük olduğu saptanmıştır. Sigara kullanımının mukozal duvarda irritasyona neden olduğu ve öksürme ile solunum yollarında mukus üretimini arttırdığı bilinmektedir. Bu süreçler, KF hastalarında bakteriyel enfeksiyon gelişme olasılığı, semptomlarda kötüleşme ve hastaneye yatış oranlarında artışa neden olmaktadır. Çalışmalarda bu hastalarda kullanılan sigara miktarı ile solunumsal hastalık şiddeti arasında doz bağımlı ilişki olduğu gösterilmiştir.

Telefon tabanlı yardım programları sigara bırakmada uygulanan faydalı yöntemlerdir fakat KF hastalarında etkililiğinin daha ciddi bir şekilde değerlendirilmesi gerekmektedir. Telefon tabanlı yardım programlarına ilave psikolojik danışmanlığın daha başarılı olduğu gösterilmiştir. Sigara kullanımını önleme ve bırakmada kullanılan bu müdahale yönteminde KF hastalarının ve ailelerinin bir yıllık izlem sürecinde yeterli bağlılığı gösterdiği gösterilmiştir.

İspanya’dan bir grup araştırmacı yaptıkları çalışmada beş yıllık gözlem süreci boyunca KF hastaları arasında entegre telefon bazlı sigara kullanımını önleme ve bırakma müdahale programının dikey etkilerini araştırdılar. Araştırmacılar yaptıkları deneysel prospektif çalışmayı, 2008-2013 yılları arasında, bütünleştirici sigara bırakma programı kullanan KF hastalarının kohortu ile yürüttüler. Hedef popülasyon KF ünitelerinden hastalar ve bunların aileleriydi. Bu çalışmada başlangıçta tütün maruziyeti anketi uygulandı ve akciğer fonksiyonları değerlendirmesi, üriner kotinin düzeyleri, antropometrik değerlendirmeler yapıldı.

Araştırmacılar çalışmalarına 49’u erkek 38’i kadın toplam 88 hastayı dahil ettiler. Katılımcıların ortalama yaşı 23,61’di ve ortalama sigara kullanımına başlama yaşı 15,3’tü. Katılımcılar haftada ortalama 45,25 adet sigara kullanıyorlardı. Araştırmacılar 5 yıllık gözlem sürecinin sonunda sonuçları değerlendirdiklerinde, aktif sigara kullanım oranının %10,23’ten %4,55’e düştüğünü ve çevresel sigara maruziyeti oranının sigara kullanmayan hastalarda %62,03’ten %36,90’a düştüğünü gördüler. Ayrıca ev tütün dumanı maruziyetinde de %31,65’ten %19,05’e dikkat çekici bir düşüş gözlemlediler. Kotinin düzeylerinin de aktif ve pasif maruziyetin her ikisi ile ilişkili şekilde %63,13’ten %20,56’ya düştüğünü buldular. Araştırmacılar çalışma sonundaki tüm spirometrik parametrelerde başlangıca göre artış olduğunu gözlemlediler.

Araştırmacılar telefon bazlı sigara kullanımını önleme ve bırakma müdahale programının uzun süreli uygulamalarda oldukça yararlı olduğu sonucuna vardıklarını belirttiler. KF’nin tedavisinde çevresel sağlık yaklaşımlarında bu alanda eğitimli müdahale profesyonellerine ihtiyaç olduğunu söylediler.