Medikaynak Search
Üye Ol Üye Giriş
Medikaynak Menü

İnsan vücudu, sirkadiyen ritim veya kronotip olarak bilinen iç saatimiz tarafından düzenlenen 24 saatlik bir döngüde çalışmaktadır. Bu dahili saat, ne zaman yemek yiyeceğiniz, uyuyacağınız ve uyanacağınız gibi birçok fiziksel işlevi düzenlemektedir. Bir bireyin kronotipi, o kişinin erken uyanma ya da geç yatma yönünde doğal bir tercih yapmasına neden olur. Krono-beslenme; beslenme epidemiyolojisinde yeme davranışının zamanlamasını, sıklığını ve düzenliliğini içeren gelişmekte olan bir araştırma alanıdır. Bugüne kadar, bir bireyin sirkadiyen tipolojisinin krono-beslenme ile kardiyometabolik sağlık arasındaki ilişkiyi nasıl etkilediği az sayıda çalışmada araştırılmıştır.

Bir grup araştırmacı tarafından, erken yatıp erken kalkmak ya da geç yatıp geç kalkmanın sağlığı etkileyip etkilemediğini analiz eden yeni bir uluslararas bir inceleme yapıldı. Çalışmada, geç yatan kişilerin, daha kararsız yeme düzenlerine sahip olduklarından ve daha sağlıksız yiyecekler tükettiklerinden, sağlık risklerinin arttığı ortaya çıktı.

Kalp hastalığı ve tip 2 diyabet gibi durumların akşam kronotipi olan insanlarla bağlantılı olduğunu kanıtlayan çalışmalar araştırmacılar tarafından incelendi. Yatağa geç gidenlerin, erken yaşlarda daha fazla alkol, şeker, kafeinli içecekler ve fast-food tüketen sağlıksız diyetlere sahip olduğu görüldü. Bu kişilerin, kahvaltıyı kaçırıp günün ilerleyen saatlerinde yemek yedikleri ve bu nedenle sürekli kararsız yeme düzenlerine sahip oldukları rapor edildi. Yine bu kişilerin diyetlerinin daha az tahıl, çavdar ve sebze içerdiği ve daha az ama daha büyük öğünler yedikleri saptandı. Bilim insanlarına göre bu durum, geç saatlerde uyuyanların potansiyel olarak neden kronik hastalıklara sahip olma riskinin yüksek olduğunu açıkladı.

Sirkadiyen ritim, glikozun vücutta metabolize edilme şeklini etkilediğinden, günün geç saatlerinde yemek yemenin, tip 2 diyabet riskinin artmasıyla da bağlantılı olduğu bulundu. Geç saatlerde uyuyan kişilerin, erken uyuyup erken uyanan insanlara göre tip 2 diyabet geçirme ihtimalinin 2,5 kat daha fazla olduğu gösterildi. Bunun, özellikle vardiyalı çalışan kişiler üzerinde etkili olduğu görüldü.

Uyku Tipi Yaş ve Sosyal Etkenlerden Etkileniyor

Çalışmada, insanların erken ve geç yatma tercihlerinin yaşam döngüsünde farklı noktalarda değiştiği görüldü. Sabah kronotipinin çocuklarda daha sık olduğu ve sadece üç haftalıkken ortaya çıktığı ortaya çıktı. Ancak bu durumun çocukluk döneminde değiştiği gözlendi. Çalışmada, 2 yaşındakilerin %90'ından fazlası sabah tercihine sahip olduğu, ancak bu oranın 6 yaşında %58 ve ergenlik döneminde akşam tercihine doğru kaydığı belirlendi. Bu akşam tercihi, bir yetişkin 50 yaşlarının başlarına gelinceye kadar devam ediyor ve daha sonra sabah tercihine geri dönmeye başlıyordu.

Araştırmada etnik köken ve toplumun da kronotipi etkilediği saptandı. Aynı ülkedeki kentsel ve kırsal bölgelerde yaşayan insanlar arasında da farklılıklar olabileceği anlaşıldı. Benzer şekilde başka bir çalışmada ise, gün ışığına maruz kalmanın uykuyu etkilediği gösterildi. Dışarıda fazladan geçirilen her saat, 30 dakikalık 'daha geç uyku' ile ilişkilendirildi ve şehir ortamlarının gürültüsü, çevre aydınlatması ve kalabalık, bazı bölgelerdeki insanların sabah veya akşam tercihlerini arttırdı.

Araştırmacılar kronotip, krono-beslenme ve kardiyometabolik sağlık sonuçları arasındaki etkileşimi anlamak için daha fazla araştırma yapılması gerektiğini belirttiler.

Medikaynak Referanslar

Suzana Almoosawi Snieguole Vingeliene Frederic Gachon Trudy Voortman Luigi Palla Jonathan D Johnston Rob Martinus Van Dam Christian Darimont Leonidas G Karagounis. Chronotype: Implications for Epidemiologic Studies on Chrono-Nutrition and Cardiometabolic Health. Advances in Nutrition, 2018.

+ Tüm Referansları Göster
  1. Benzer İçerikler