Maske Kullanımı SARS-CoV-2 Bulaşma Olasılığını Azaltmada Ne Kadar Etkili?

Havayolu ile bulaş, şiddetli akut solunum sendromu koronavirüs 2 (SARS-CoV-2) dahil solunum yolu virüslerinin bulaşması için en önemli yoldur. Maskelerin iki şekilde koruduğu düşünülmektedir: solunum yolu virüslerinin dışarı atılmasını ve yayılmasını azaltarak kaynak kontrolü ve havayolu ile bulaşan virüslerin solunumla alınmasını önleyerek kullanıcının korunması.

Parçacık geçirgenlik oranı oldukça düşük (yaklaşık %5) olan N95/FFP2 maskelerine kıyasla, cerrahi maskeler ve benzerlerinin geçirgenlik oranları değişkenlik göstermektedir (yaklaşık %30-70). Solunum yoluyla, özellikle de hapşırma ve öksürme ile çok fazla sayıda parçacığın dışarı atıldığı düşünülürse, maskeden geçecek olan parçacık sayısı oldukça fazladır. Bu durum maskelerin etkinliğinin sorgulanmasına yol açmaktadır. Bazı randomize çalışmalar farklı ve kesin olmayan sonuçlar bildirse de, bazı gözlemsel çalışmalar cerrahi maskenin toplumun büyük bir kısmı tarafından kullandığı yerlerde Koronavirüs Hastalığı 2019 (COVID-19)’un yeterli derecede önlendiğini bildirmişlerdir.

Bu çalışmada, birbirine zıt sonuçların açıklanabilmesi ve maskelerin etkinliğinin nicel olarak belirlenebilmesi için havayolu ile taşınan virüs maruziyetinin nicel bir modeli oluşturulmuştur. Maskelerin etkinliği değerlendirilirken enfeksiyon olasılığı (Pinf) üzerindeki etkinliklerini nicelendirmek amaçlanmıştır.

Virüsten zengin bir ortamda maske kullanmak enfeksiyonu önlemek için yeterli olmayabilir. Bununla birlikte, virüsün sınırlı olduğu ortamlarda maske kullanılması enfeksiyon olasılığında hatırı sayılır bir azalmaya neden olacaktır. Bu çalışmada, bir kişinin 30 dakikada yaklaşık 3x106 parçacık çıkardığı tespit edilmiş olup, kapalı mekanların genellikle solunumla atılan parçacıklar açısından zengin olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla, solunumla atılan parçacık sayısı o kadar fazladır ki, maske kullanıyor bile olsak başkası tarafından atılan parçacıkları almama olasılığımız çok azdır. Her bir parçacığın 1-2 virüs içerdiği düşünüldüğünde, kapalı ortamlar sıklıkla virüsten zengin ortamlar olacaktır.

Ancak, parçacıktan zengin ortam her zaman virüsten de zengin midir? Bu soruya yanıt bulabilmek için bu çalışmada hem solunumla dışarı verilen havada hem de kapalı mekandaki karakteristik virüs dağılımı incelenmiş, dışarı atılan yüksek parçacık sayısının aksine, 30 dakikada dışarı verilen nefesteki virüs sayısının oldukça düşük olduğu bulunmuştur. Tek başına kaynak kontrolünün, maske kullanıcısının korunmasından daha etkin olduğu ama evrensel maske kullanımının en etkin olduğu gösterilmiştir. Bu durum maskelerin büyük parçacıkları engellemesinden ve taze atılmış parçacıkların büyük olmasından kaynaklanmaktadır. Bu çalışmada maskenin etkinliğinin enfeksiyon olasılığının düzeyine ve virüs yoğunluğuna güçlü bir şekilde bağlı olduğu gösterilmiştir. Maskeler enfeksiyon olasılığını virüsten kısıtlı ortamlarda filtrasyon etkinlikleri oranında düşürmekte, fakat bu etki virüsten zengin ortamda daha az olmaktadır. Sürekli ve doğru maske kullanımı gibi etkin diğer faktörlerle birlikte virüsten fakir ve virüsten zengin ortamlar arasındaki değişiklikler, farklı ortamlardaki laboratuvar çalışmaları ve randomize kontrollü çalışmalar arasındaki farklı sonuçlar üzerinde etkili olabilir. Daha da önemlisi maske kullanımının düşük virüs yoğunluklu ortamda artan etkinliği maskenin havalandırma ve sosyal mesafe gibi havadaki virüs konsantrasyonunu azaltan diğer koruyucu önlemlerle kombine edilmesinin sinerjik etkisini ortaya koymaktadır.

Solunumla dışarı verilen hava ve çevredeki hava örneklerindeki incelemelerimiz "aerosol mod un (< 5 μm) "damlacık mod dan (> 5 μm) daha fazla virüs içerdiğini göstermiştir. Bu çalışmada 100 µm’den daha küçük (aerosol için geleneksel tanım) solunum parçacıkları ve damlacıklar üzerine odaklanılmıştır.

Bu çalışmanın bulguları SARS CoV-2 dahil hava yolu ile bulaşan virüslerin anlaşılması ve koruyucu önlemlerin alınması açısından önemli katkı sağlamıştır. Bununla birlikte, COVID-19 hastalarının tedavi edildiği tıbbi merkezler gibi virüsten zengin kapalı ortamlarda enfeksiyon riskini azaltmak için etkin maskeler ile birlikte etkin havalandırma gibi diğer koruyucu önlemler de kullanılmalıdır. Etkin havalandırma ve sosyal mesafe ortamdaki virüs konsantrasyonunu düşürerek maskenin etkinliğini arttırır.