Multipl Sklerozda Bilişsel Performans

Multipl skleroz (MS), nörodejeneratif bir bileşene sahip bir otoimmün hastalık olmakla birlikte çoğu zaman önemli bilişsel bozukluklar da dahil olmak üzere hastaların yaşamları üzerinde bir dizi yük oluşturmaktadır. Bilişsel eksiklik MS'de bilgi işleme hızı, görsel-uzamsal yetenekler, dikkat, sözel bellek ve yürütücü işlevlerde bozulma olan hastaların %40 ila %70'ini etkileyen ortak bir özellik olmasına rağmen, bilim insanları nörogörüntüleme ilişkilerinin belirlenmesinin zor olduğuna dikkat çekmişlerdir. Kortikal atrofi, bilişsel gerilemenin önemli bir prediktörü olarak tanımlanmış olmakla birlikte ilerleyici bilişsel bozulmayı geleneksel lezyon değerlendirmesinden daha büyük ölçüde açıklıyor görünmektedir. Kortikal atrofinin hastalığın erken evrelerinden itibaren mevcut olduğu bulunmuş ve yakın zamanda yapılan bir çalışma, MS'de gri cevher (GM) atrofisinin ilerlemesi ile sakatlık birikimi arasındaki ilişkileri göstermiştir. Rastgele olmayan bir şekilde bilişsel bozuklukla ilişkili atrofi modellerini tanımlanmış ve bu durum, bilateral posterior singulat, lingual korteks, temporal kutup, entorinal korteks ve superior frontal girusu içeren çeşitli yapıların MS'te bilişsel işlevler için gerekli olduğunu düşündürmüştür.

Daha yakın zamanlarda, kortikal atrofinin bilişsel gerileme için önemi, uzun süredir devam eden MS'nin baskın bir özelliği olarak vurgulanırken, erken MS'de kognitif bozukluk beyaz cevher bütünlüğüyle daha çok ilişkili olduğu bildirilmiştir. Calabrese ve meslektaşları bilişsel olarak korunmuş MS hastalarında kortikal atrofinin frontotemporal alanlarla sınırlı olduğunu gözlemlemişlerdir. Bununla birlikte, çok az çalışma bölgesel kortikal kalınlık arasındaki ilişkiyi ve bunların belirli bilişsel alanlarla veya tek görevlerle ilişkisini araştırmıştır. Bu birkaç çalışmadan biri, beynin esas olarak frontal ve temporal bölgelerindeki GM hacmi ile bilgi işleme performansı ve sözlü tanıma belleği arasında önemli ilişkiler olduğunu bildirmiştir. Kortikal atrofi ve bilişsel bozukluk arasındaki ilişkiyi araştıran çalışmaların çoğu, nispeten küçük örneklem büyüklüklerini içermekle birlikte ya bilişsel olarak korunmuş ve bilişsel olarak bozulmuş hasta gruplarını genel bilişsel performansa dayalı olarak karşılaştırarak ya da yalnızca belirli bilişsel alt alanlara bakmıştır.

Çoklu bilişsel görevlerle ilişkili kortikal bölgeler

Yapılan bu çalışmanın amacı, MS hastalarında bölgesel kortikal kalınlığın bilişsel performansla ilişkili ilişkilerini kapsamlı bir nöropsikolojik testler dizisinde araştırmak olarak açıklanmıştır. Araştırmacılar tek testlere özgü bölgeleri ve bilişsel performansla daha geniş bir ilişki modeline sahip olanları belirlemeyi amaçladıklarını ve dahası, tek bir temsili veri tabanından tek bir işlem hattından ortaya çıkan ilişki modellerinin, farklı çalışmalardan yerelleştirmeyle ilgili belirsizlikleri azaltmaya izin vereceğini varsaydıklarını bildirmişlerdir. Ayrıca çalışmada çoğaltma problemiyle karşılaşmak için, bulguları aynı yöntemler uygulanarak bağımsız bir kohortta doğrulanması amaçlanmıştır. 23 farklı görevden oluşan kapsamlı bir nöropsikolojik batarya kullanılarak, MS hastalarının temsili bir örneğinde bölgesel kortikal kalınlık ile alan ve göreve özgü ilişkileri araştırılmıştır. Araştırmacılar sol hemisferdeki çoklu bilişsel görevlerle ilişkili kortikal bölgelerin, ağırlıklı olarak inferior insulada, gyrus frontalis superior ve temporal medialde bulunuduğunu ve sağ hemisferde sulkus interparietalisinde en güçlü ilişkiyi beş küme ile tespit ettiklerini belirtmişlerdir. Çalışmanın sonuçları bazı kısımlarını 30 hafif engelli MS hastasından oluşan bağımsız bir örneklemde kopyalanmış olmakla birlikte dahası, 29 sağlıklı kontrolle yapılan karşılaştırmalar, bölgesel ilişkilerin fizyolojik olmaktan çok patofizyolojik bağımlılığı temsil ettiğini göstermiştir. Araştırmacılar sonuçlarının bilişsel bozuklukların tanı ve rehabilitasyonunda faydalı olabileceğine ve gelecekteki manyetik rezonans görüntüleme (MRI) çalışmalarında yol gösterici olabileceğine inandıklarını ifade etmişlerdir.