
Doktorlar, avukatlar veya finansal yöneticiler her gün birçok karar vermek durumunda kalıyor. Bu kararları verirken olabildiğince objektif olmaya çalışılsa da kararları etkileyecek çok fazla etken var. Peki çalıştığınız katın ne kadar yüksekte olduğunun kararınızı etkileyebileceğini biliyor muydunuz?
The Journal of Consumer Psychology’de yayınlanan çalışmaya göre yüksek rakımda çalışan kişileri finansal risk almaya daha hevesli olarak gözlemleyen ekip bunun nedeninin de bilinçaltındaki iktidar duygusunu güçlendirmek olduğunu belirtti. Bu yüksek güç hissinin de kişinin daha riskli davranışlar sergilemesine neden olduğu gösterildi.
Yükseklik Arttıkça Daha Riskli Kararları Almak Kolaylaşıyor
Çalışma bununla sınırlı kalmadı. Katılımcılardan cam asansöre binmeleri, yukarı çıkarken ve aşağı inerken bahis oynamaları istendi. 72. kata çıkacak olan katılımcıların, küçük ya da önemli bir kazanca yol açma ihtimali düşük olan riskli piyangoyu tercih etme olasılıkları daha yüksek iken, aşağı inen kişiler, kazanç elde etme ihtimali göreceli olarak daha yüksek olacak şekilde karar verdi. Şaşırtıcı olan ise, bu etki, cam asansör kullanılmadığında ve insanlar yüksek bir kat seviyesinde olduklarını göremediklerinde ortadan kayboldu.
Farklı bir gruptan ise üniversite binasının üçüncü katında ve zemin katındaki katılımcılardan risk ve getiri seviyeleri ile ilgili 10 karar almaları istenmiş. Yine, araştırmacılar üçüncü kattaki katılımcıların zemin kattaki meslektaşlarından daha riskli seçenekleri seçtiklerini gördüler. Bu davranışın nedenini daha iyi anlamak için katılımcılar bir dizi bitmemiş kelimeyi tamamladılar ve üçüncü kattaki insanlar, zemin kattaki katılımcılardan daha fazla güçle ilgili kelimeler tercih ettiler.
İlginç bir şekilde, kişiler daha yüksek bir binada olduklarında alışılmadık bir meyveyi deneyerek duyusal bir risk almaya bile daha açık oldular.
Bu Etkinin Bilincinde Olunursa Ortadan Kalkabiliyor
Bir ofis binasının yükselmesi, belirli bir riskten korunma fonu yöneticilerinin, Bitcoin gibi son derece değişken olan riskli varlıklara yatırım yapmaya istekli olmasının bir nedeni olabilir. Her ne kadar bu çalışma finansal kararlarla sınırlı olsa da, ilerideki çalışmalar, bilinçaltı etkisinin hastalara yönelik tedavi planlarını seçen doktorlar gibi diğer profesyonelleri etkileyip etkilemediğini gösterebilir.
Buradaki diğer bir önemli ayrıntı ise, insanlar yükselmenin potansiyel etkisinin farkına vardığında, artık bu etki kayboluyor. Beyin, ince durumsal faktörlere çok duyarlı, ama bu tür etkileri düzeltebilme yeteneği var, bu nedenle farkındalık, kararlarımızda daha rasyonel olmamız için bize yardımcı olabilir.
Sina Esteky, Jean D. Wineman, David B. Wooten. The Influence of Physical Elevation in Buildings on Risk Preferences: Evidence from a Pilot and Four Field Studies. Journal of Consumer Psychology, 2018; DOI: 10.1002/jcpy.1024
+ Tüm Referansları Göster