Oleik Asit: Beynin `Gençlik Pınarını` Aktive Etmenin Anahtarı

Birçok insan Alzheimer hastalığı ve depresyon gibi ileri yaşa eşlik eden bilişsel ve duygudurum sorunları yaşamaktan korkmaktadır. Bunları önlemenin veya tedavi etmenin yeni yolları aranırken Baylor Tıp Koleji ve Teksas Çocuk Hastanesi Jan ve Dan Duncan Nörolojik Araştırma Enstitüsü'nden bir ekip bellek ve duygudurumun beyinde nasıl sürdürüldüğü ve düzenlendiğine ilişkin bulmacanın eksik bir parçasını tamamlamıştır.

Ulusal Bilimler Akademisi Bildiriler Kitabı'nda yayınlanan araştırma, beyinde üretilen oleik asidin öğrenme, bellek ve duygudurum düzenlemesini destekleyen sürecin önemli bir faktörü olduğunu ortaya koymaktadır. Yazarlardan Dr. Mirjana Maletic-Savatic ‘Yıllar önce bilim insanları yetişkin memeli beyninin yenilenmediğini düşünüyordu. Ancak araştırmalar bazı beyin bölgelerinin nörogenez adı verilen bir süreç ile yeni nöronlar üretme kapasitesine sahip olduğunu göstermiştir. Nörogenez keşfedildiğinden beri 'gençlik pınarı' olarak tanımlandı. Ancak yaş, belirli hastalıklar veya belirli ilaçlar nörogenezi azalır; bu da bilişsel gerileme ve depresyon ile ilişkilendirilmiştir’ demiştir.

Bu çalışmada ekip nörogenez sürecini yeniden canlandırmak, gerilemeyi önlemek veya eski haline getirmek için bir yol aramıştır. Ortak yazar Dr. Damian Young ‘Nörogenezin bir ana düzenleyicisi yani yeni nöronların doğuşunda önemli bir oyuncu olan ve nöral kök hücrelerinde bulunan TLX adlı bir protein olduğunu biliyorduk. Ancak TLX proteinini bunu yapmaya neyin teşvik ettiğini bilmiyorduk’ demiştir.

Baş yazar Dr. Prasanna Kandel ‘Yaygın bulunan bir yağ aside olan oleik asidin TLX proteinine bağlandığını ve bunun hem genç hem de yaşlı farelerin hipokampüsünde hücre çoğalmasını ve nörogenezi arttırdığını keşfettik’ demiştir. Araştırmacılar oleik asit aynı zamanda zeytinyağındaki ana bileşen olsa da bunun etkili bir oleik asit kaynağı olmayacağını çünkü muhtemelen beyne ulaşamayacağını açıkladı. Hücreler tarafından üretilmesi gerektiğini söylemişlerdir.

Oleik asidin TLX aktivasyonunu düzenlemesine ilişkin bulgunun önemli terapötik etkileri vardır. Young ‘TLX ilaç hedefi haline geldi: Beyinde doğal olarak nasıl aktive edildiğini bilmek, beyne girebilen ve nörojenezi uyarabilen ilaçlar geliştirmemize yardımcı oluyor. Bu strateji major depresif bozukluklar ve Alzheimer hastalığı gibi hastalıkları tedavi etmek için potansiyel olarak kullanılabilir. Bu inanılmaz derecede heyecan verici çünkü etkili tedavilere ihtiyaç duyulan bu yıkıcı hastalıkları tedavi etmenin yeni bir yolunu sunuyor’ demiştir.