Otizm Spektrum Bozukluğu Erkeklerde Neden Kadınlara Göre Daha Yaygın?

Neuron'da yapılan yeni bir çalışma, otizm spektrum bozukluğunun (ASD) erkeklerde neden kadınlardan daha yaygın olduğuna dair ipuçları sunmaktadır. Ulusal Sağlık Enstitüleri bilim insanları, NLGN4 geninde otizm semptomlarıyla bağlantılı tek bir amino asit değişikliğinin bazı durumlarda bu farkı artırabileceğini bulmuşlardır. Yapılan bu çalışma NIH Ulusal Nörolojik Bozukluklar ve İnme Enstitüsü'nde (NINDS) gerçekleştirilmiştir. NINDS'de bir nörobilimci olan Ph.D. Katherine Roche liderliğindeki araştırmacılar, sinirler oluşturmak ve sürdürmek için önemli olan iki NLGN4 genini (biri X kromozomunda ve diğeri Y kromozomunda) karşılaştırdılar.

Vücudumuzdaki her hücre iki cinsiyet kromozomu içermektedir ve dişilerin iki X kromozomu, erkeklerde bir X ve bir Y kromozomu vardır. Şimdiye kadarki çalışmalarda, %97 özdeş proteinleri kodlayan NLGN4X ve NLGN4Y genlerinin nöronlarda eşit derecede iyi işlev gördüğü varsayılmıştır. Ancak biyokimya, moleküler biyoloji ve görüntüleme araçları da dahil olmak üzere çeşitli ileri teknolojiyi kullanan Dr. Roche ve meslektaşları, bu genlerin kodladığı proteinlerin farklı işlevler gösterdiğini keşfettiler. NLGN4Y proteini beyin hücrelerindeki hücre yüzeyinde daha az hareket edebilir ve bu nedenle sinapsları bir araya getiremez ve koruyamaz, böylece nöronların birbirlerine sinyal göndermesini zorlaştırır. Araştırmacılar yaptıkları çalışmada bir çanakta hücrelerdeki hatayı düzelttiklerinde, doğru işlevinin çoğunu geri yüklediler. Çalışmanın ilk yazarı ve Dr. Roche laboratuarında eski yüksek lisans öğrencisi olan Ph.D. Thien A. Nguyen, NLGN4X ve NLGN4Y'ye daha dikkatli bakmaları gerektiğini çünkü NLGN4X'teki mutasyonların beyin fonksiyonunda yaygın ve potansiyel olarak çok ciddi etkilere yol açabileceğini ve NLGNY'nin rolünün hala belirsiz olduğunu ifade etmiştir.

NLGN4Y İle İlgili Sorunlar Tek Bir Amino Asitten Kaynaklanır

Roche ekibi, NLGN4Y ile ilgili sorunların tek bir amino asitten kaynaklandığını tespit ettiler. Araştırmacılar ayrıca NLGN4X'teki bu amino asidi çevreleyen bölgenin insan popülasyonundaki mutasyonlara duyarlı olduğunu keşfettiler. Bu bölgede ASD ve zihinsel engelli kişilerde bir varyant kümesi vardır ve bu mutasyonlar NLGN4Y'den ayırt edilemeyen NLGN4X için fonksiyon açığına neden olmaktadır. Kadınlarda, NLGN4X genlerinden birinin mutasyonu olduğunda, diğeri sıklıkla telafi edebilir fakat bununla birlikte, erkeklerde, NLGN4X'te bir mutasyon olduğunda hastalıklar ortaya çıkabilir, çünkü NLGN4Y'den herhangi bir tazminat yoktur. Mevcut çalışma, NLGN4X'te bir mutasyon varsa, NLGN4Y'nin, fonksiyonel olarak farklı bir protein olduğu için kontrolü alamadığını göstermektedir. Mutasyonlar, protein düzeylerini etkileyen NLGN4X bölgelerinde meydana gelirse, bu zihinsel bozukluklar dahil otizmle ilişkili semptomlara neden olabilir. NLGN4Y'nin NLGN4X'teki mutasyonları telafi edememesi, sadece bir X kromozomu olan erkeklerin neden kadınlardan daha fazla NLGN4X ile ilişkili ASD insidansına sahip olduklarını açıklamaya yardımcı olabilir. Roche, bu proteinler hakkındaki bilginin, NLGN4X geninde mutasyonları olan hastaları tedavi eden doktorların semptomlarını anlamalarına yardımcı olacağını belirtti. Yapılan bu çalışma NIH Intramural Araştırma Programı tarafından desteklenmiştir.