Parkinson Hastalarında Egzersiz Uykuyu İyileştirir Mi?

Yapılan çalışmalar Parkinson Hastalığı (PH) olan kişilerin büyük bir kısmının, hastalığın erken evrelerinde veya ilk semptomlar ortaya çıkmadan önce ortaya çıkabilen uyku bozuklukları yaşadığını göstermiştir. PH'de yaygın uyku bozuklukları hızlı göz hareketi (REM) uyku davranış bozukluğu, uykusuzluk, huzursuz bacak sendromu, uyku ile ilişkili solunum bozukluğu ve aşırı gündüz uykululuğu içermektedir. Araştırmacılar bu uyku problemlerinin etiyolojisinin çok faktörlü ve hastalığın gece motor semptomlarının, ilaçların yan etkileri ve uyku düzenleyici beyin yapılarının progresif nörodejenerasyonu gibi yönleri içerdiğini belirtmişlerdir. Bu uyku problemlerinin kaza riskini artırdığı, hareketliliği ve fonksiyonel bağımsızlığı tehlikeye attığı ve PD'li kişilerin yaşam kalitesini (QoL) etkilediği görülmüştür. Bazı farmakolojik müdahaleler PH'de uyku kalitesini klinik düzeyde iyileştirmede umut vaat ederken, kullanımlarını destekleyen çalışmalar karışık sonuçlar vermiştir. Ayrıca, bu kişilerde uyku bozukluklarını azaltmak için kullanılan ilaçların olumsuz yan etkileri olduğu gösterilmiştir. Araştırmacılar benzodiazepinler ve psikotropik ajanlar gibi kokorifik ajanların düşme, bilişsel bozuklukları ve gündüz uyku hali riskini artırabileceğini, metilfenidat gibi uyarıcı ajanların ve amfetaminler gibi PD'de yaygın olarak kullanılan diğer ilaçların kalp atış hızını artırabileceğini ve vücut ağırlığını azaltabileceğini belirtmişlerdir. En yaygın kullanılan anti-parkinson ilaçları olan levodopa, bazı hastalarda gece boyunca motor semptomlarını kesinlikle azaltabilir ve uyku kalitesini artırabilirken, bu ilaç uyanıklık ve uyku üzerinde farklı etkilere sahip olabilmekle birlikte araştırmacılar gündüz uyanıklığını azaltırken uykusuzluk, somnolans ve ani uyku olayları riskini artırabileceğini belirtmişlerdir. Araştırmacılar bu hastalarda uyku kalitesini artırmak için alternatif farmakolojik olmayan müdahalelere ihtiyaç olduğunu ifade etmişlerdir. Engelli olmayan popülasyonlarda fiziksel egzersiz, uyku hali ve gündüz yorgunluğu gibi öznel olarak değerlendirilen uyku kalitesinin çeşitli yönlerini iyileştirdiğini göstermiştir. Araştırmacılar benzer şekilde egzersizin, yatakta geçirilen zamanla ilişkili olarak uykuda geçirilen süre olarak tanımlanan uyku verimliliği gibi nesnel olarak değerlendirilen diğer uyku kalitesi ölçümlerini de iyileştirdiğini belirtmişlerdir.

Parkinson hastalarında uyku kalitesini artırmak

Yapılan bu çalışmada PH'de uyku kalitesini artırmak için egzersiz kullanımını destekleyen mevcut kanıtların değerlendirilmesi için meta-analiz ile sistematik bir inceleme yapılmıştır. İnceleme, sistematik incelemelerin tasarlanması ve uygulanmasına yönelik Sistematik İncelemeler ve Meta Analizler için Tercih Edilen Raporlama Öğeleri (PRISMA) yönergelerine uygun olarak gerçekleştirilmiş olup protokol, International Prospective Register of Systematic Reviews (PROSPERO) 'na kaydedilmiştir. Araştırmacılar egzersiz ve kontrol müdahalelerinin uyku kalitesi üzerindeki etkilerinin %95 güven aralıkları (CI) ile karşılaştıran standardize ortalama farklılıklarının (SMD) hesaplandığını ve PD'li toplam 690 kişiyi içeren 10 randomize ve 2 randomize olmayan kontrollü çalışmadan elde edilen verilerin dahil edildiğini belirtmişlerdir. Egzersiz, öznel olarak değerlendirildiğinde uyku kalitesi üzerinde anlamlı bir olumlu etkiye sahip olmasına karşın araştırmacılar uyku kalitesi üzerinde olumlu etki gösteren çalışmaların metodolojik kalitesinin, etki göstermeyen çalışmalara göre önemli ölçüde daha zayıf olduğunu bildirmişlerdir. Sadece bir çalışma, egzersizin objektif uyku kalitesi üzerindeki etkisini değerlendirmiş ve polisomnografi ile değerlendirilen uyku verimliliğindeki iyileşmeleri göstermiştir. İncelemede orta ila maksimum yoğunluklarda yapılan egzersizin, öznel uyku kalitesi üzerinde önemli etkilere sahip olduğu, buna karşılık, hafif ila orta yoğunlukta yapılan egzersizin, önemli olmayan etkiler gösterdiği bildirilmiştir. Araştırmacılar bu sonuçların, Parkinson hastalarında uyku kalitesini artırmak için egzersiz kullanımını desteklemekle birlikte kuvvetli egzersiz yoğunluklarına ulaşmanın önemini güçlendirdiğini belirtmişlerdir.