Perivasküler Boşluklar Nöroinflamatuar Hastalıklarda Nasıl Rol Oynuyor?

Perivasküler boşluklar, subaraknoid boşluktan beyin parankimine nüfuz eden kan damarı duvarlarını çevreler ve çoğunlukla mikroskopiktir. Perivasküler boşluklar, çeşitli kanıtlarla desteklendiği gibi, multipl skleroz (MS) gibi nöroinflamatuar hastalıkların patogenezinde potansiyel bir rol oynamaktadır ve perivasküler boşluklar, makrofajlar ve dendritik hücrelerin yanı sıra devriye lenfositleri sunan MHC-II tarafından yerleşirler ( T hücreleri dahil). Perivasküler boşluklar da lenfatik damarlardan yoksun ve uzun zamandır bağışıklık ayrıcalıklı organ olarak kabul edilen beyinden lenfatik akıntı yolları olarak önerilmiş olmakla birlikte perivasküler boşlukların bağışıklık hücresi etkileşiminin sıcak noktasını temsil ettiği görülmektedir. Araştırmacılar bunun aynı zamanda nöroinflamasyonun başlaması üzerine kemirgenlerde in vivo mikroskopi kullanılarak da desteklenmiş olduğunu ve belirli bir boyut üzerine, perivasküler boşluklar, genişlemiş perivasküler boşluklar (EPVS) veya Virchow-Robin boşlukları olarak adlandırılan manyetik rezonans görüntüleme (MRI) üzerinde tespit edilebileceğini belirtmişlerdir.

EPVS, T2- ve T1-ağırlıklı MR görüntülerinde delinmiş beyin damarları ile ilişkili olan beyin omurilik sıvısı (CSF) nokta yapıları olarak saptanabilmektedir. Araştırmacılar dikkat edilmesi gereken noktanın, vasküler ağaç ile ilişkileri de dahil olmak üzere EPVS'nin tam anatomik bölmesinin olduğunu belirtmişlerdir. Az sayıda dağınık perivasküler boşluk neredeyse her yerde bulunan bir görüntüleme bulgusu olmasına rağmen, EPVS yükünde bir artış, inme, demans ve diğer nörodejeneratif hastalıklar riskini artıran küçük damar hastalığı ile ilişkilendirilmiştir. Biriken kanıtlar da EPVS'nin MS ile ilişkisini göstermekle birlikte, mevcut veriler kısmen çelişkili olduğu için henüz EPVS'nin MS'de görüntüleme biyomarkeri olarak belirlenmiş bir rolü bulunmamaktadır. Bu nedenle, bazı çalışmalar EPVS'nin belirli hastalık özellikleri ile ilişkisini tanımlarken, diğerleri bu bulgularla çelişmektedir. Ayrıca, çalışmalar önemli metodolojik farklılıklar göstermektedir.

Genişlemiş Perivasküler Boşlukların Değerlendirmesinin Standardizasyonu

Yapılan bu çalışmanın amacını araştırmacılar, MS'deki EPVS hakkındaki mevcut literatür üzerinde, diğer görüntüleme özellikleri ve klinik özelliklerle korelasyonları dahil olmak üzere sistematik bir inceleme ve meta-analiz yapmak olduğu şeklinde açıklamışlardır. Çalışmada MRI kullanan insanlarda EPVS'yi ele alan 299 orijinal çalışmadan dokuzunun, toplam 457 MS hastası ve 352 kontrol deneğin dahil olmak üzere sistematik inceleme ve meta-analiz için uygun olduğu belirtmiş olup MS'de EPVS, bilişsel düşüş, kontrast arttırıcı MRG lezyonları ve beyin atrofisi ile ilişkilendirilmiştir. Ancak araştırmacılar, bu dernekler çalışmaların arasında tutarlı olmadığını ve meta-analiz MS hastalarının kontrollere kıyasla daha yüksek EPVS prevalansına, daha yüksek EPVS sayısına ve daha büyük hacimlere sahip olduğunu ortaya koyduğunu belirtmişlerdir. Yapılan bu meta analiz, toplam düzeyde EPVS prevalansının MS hastalarında, kontrollere kıyasla daha yüksek EPVS yükü ile daha yüksek olduğunu bildiren ilk rapor olmakla birlikte, EPVS'nin MS etyopatogenezinde potansiyel rolünü ve prognostik potansiyele sahip bir marker olarak kullanılmasını desteklemektedir. EPVS'nin hastalık şiddeti biyobelirteç olarak rolü, ancak, çalışmalar arasındaki önemli metodolojik farklılıklar ve EPVS'nin potansiyel prognostikatör olarak rolünü ele alan sınırlı sayıda çalışma için belirsizliğini korumaktadır. Araştırmacılar EPVS değerlendirmesinin standardizasyonunu, çalışmalar arasındaki gelecekteki karşılaştırılabilirliği artıracağını ve son olarak, MRI EPVS ve altta yatan histopatoloji arasındaki korelasyon üzerine yapılan çalışmaların, EPVS'nin MS'deki rolü hakkında değerli ipuçları sunabileceğini ifade etmişlerdir.