Riskli Kararlar Nasıl Alınır?

İnsanlarda yapılmış olan görüntüleme çalışmalarında riskli kararlar almayı seven insanlarda beynin hangi kısımlarının daha aktif olduğu az ya da çok görüntülenmiş olsa da etkin olan nöronal devreler genellikle bilinmiyor. Washington Üniversitesi’ndeki bilim insanlarının yapmış olduğu bir çalışma ile hayvanlar riskli kararlar alırken baskılanan değer kodlayıcı nöron popülasyonları tespit edildi.

Değer kodlayan nöronlar, aktiviteleriyle kendilerine gelen bir uyarının değerini yansıtan hücrelerdir. Bu çalışmada maymuna ne kadar meyve suyu önerilirse nöronların o kadar yüksek miktarda yanıt verdiği görüldü. Ancak denek ne zaman riskli bir seçim yapacaksa hemen öncesinde bu nöronların baskılandığı görüldü. Araştırmacılar aynı zamanda seçim yapıldıktan sonra ancak riskli sonuç henüz oluşmadan önce kararsızlık hakkında sinyal bilgi veren farklı bir grup nöron da tespit ettiler.

Çalışmada kullanılan rhesus maymunları, az miktarda meyve suyu almak ile ya hiç almamak ya da iki katını almak arasında riskli bir seçim yapmaya zorlandı. Zamanla alınabilecek meyve suyu miktarı aynı orana düşürüldü ancak bir seçenek güvenli, diğeri ise riskliydi.

Çalışma sonucuna göre rhesus maymunları hayatı uçlarda yaşamayı seviyor. Maymunlar riskli seçeneği güvenli seçeneğe göre çok daha fazla oranda tercih ettiler. Çalışmada araştırıcıların tespit ettiği baskılanan değer kodlayan nöronların, vücutta dopamin düzeylerinin kontrolünde önemli rolü olan ventral pallidumda olduğu görüldü. Dopamin ise nöronlar arasında sinyal iletimini sağlayan ve bizi mutlu hissettiren bir moleküldür.

Maymunlar seçimini yaptıktan sonra ancak meyve suyunu alıp alamadıklarını henüz bilmedikleri anlarda ise medial bazal önbeyin daha aktif hale geliyor. Bu bölge ise öğrenme ve hafıza ile ilgili kortikal beyin bölgelerinden oluşan geniş ağa sinyal sağlamaktadır. Bu da emin olunmayan bir seçim yapmanın öğrenmenin bir parçası olduğunu gösteriyor. Belki de bu bölgenin uyarılması öğrenmeyi tetikleyebilir.

Patolojik kumar oynama alışkanlığı ve anksiyete gibi riskin yanlış değerlendirildiği psikiyatrik bozukluklarda tedavi için anatomik bir hedef şu an için bulunmuyor. Bu çalışma sayesinde gelecekte yapılacak çalışmalara bir yol gösterimi sağlanmış olabilir.