Stres Gri Saçlara Nasıl Neden Olur?

Uzun zamandır, fıkralar stresli deneyimleri, saç grileşmesi olayı ile ilişkilendirmektedir. Şimdi, ilk kez, Harvard Üniversitesi bilim adamları sürecin nasıl yürüdüğünü keşfettiler: stres, savaş ya da kaç tepkisinin bir parçası olan sinirleri aktive eder, bu da saç köklerinde pigment rejenere edici kök hücrelerde kalıcı hasara neden olur. Nature dergisinde yayınlanan çalışma, bilim insanlarının stresin vücudu nasıl etkileyebileceği konusundaki bilgilerini geliştiriyor.

Suçlu Kim?

Stres tüm vücudu etkilediğinden, araştırmacılar önce stresi saç rengine bağlayabilmek için hangi vücut sisteminin bundan sorumlu olduğuna dair çalışmayı daraltmak zorunda kaldılar. Ekip önce stresin pigment üreten hücrelere bağışıklık saldırısına neden olduğunu varsaydı. Ancak, bağışıklık hücrelerinden yoksun farelerde hala grileşme görüldüğü için, araştırmacılar kortizol hormonuna döndüler ama sonuçta yine bir şey çıkmadı.

Araştırmacılardan Hsu, stresin her zaman vücuttaki kortizol hormon seviyelerini yükselttiğini, bu nedenle de kortizolün rol oynayabileceğini düşündüklerini ama şaşırtıcı bir şekilde, adrenal bezi farelerden çıkardıklarında kortizol benzeri hormonları üretememelerine rağmen, kıllarının stres altında hala griye döndüğünü ifade etti. Farklı olasılıkları sistematik olarak ortadan kaldırdıktan sonra, araştırmacılar vücudun savaş ya da kaç tepkisinden sorumlu olan sempatik sinir sistemini geliştirdi. Sempatik sinirler ciltteki her kılın folikülünde bulunmaktadır. Araştırmacılar, stresin bu sinirlerin, yakındaki pigment yenileyici kök hücreler tarafından alınan kimyasal norepinefrini serbest bırakmasına neden olduğunu buldular.

Kalıcı Hasar

Saç folikülünde, bazı kök hücreler pigment üreten hücrelerin rezervuarı olarak işlev görmektedir. Saçlar yeniden üretildiğinde, kök hücrelerin bazıları saçı renklendiren pigment üreten hücrelere dönüşür. Araştırmacılar, sempatik sinirlerden gelen norepinefrinin kök hücrelerin aşırı aktive olmasına neden olduğunu buldular. Kök hücrelerin tümü, rezervuarı erken tüketerek pigment üreten hücrelere dönüşmektedir. Araştırmacılar, bu durumu incelemeye başladıklarında, stresin beden için zararlı etkisinin umulanın ötesinde olduğunu gördüler çünkü sadece birkaç gün sonra, tüm pigment yenileyici kök hücrelerin yok olduğu tespit edildi. Bu durum gerçekleştikten sonra artık pigment yenilenemediği için hasar da kalıcı hale gelmektedir. Araştırmacılar bu bulgunun, başka türlü koruyucu bir evrimsel yanıtın olumsuz yan etkilerinin altını çizdiğini söyledi. Akut stres, özellikle de savaş ya da kaç tepkisi, geleneksel olarak bir hayvanın hayatta kalması için faydalı görülmüştür. Ancak bu durumda, akut stres kök hücrelerin kalıcı olarak tükenmesine neden olur.

Çok Temel Bir Biyolojik Soru

Stresi saçın grisi ile bağdaştırabilmek için, araştırmacılar çalışmaya tüm vücut tepkisi ile başladılar. Aşamalı olarak bireysel organ sistemlerine, hücre-hücre etkileşimine ve nihayetinde moleküler dinamiklere kadar indiler. Bu süreçte, en üst seviyeden en küçük ayrıntıya geçmek için, çok temel bir biyolojik soruyu çözmek için farklı yaklaşımların bir kombinasyonu kullanılarak, çok çeşitli disiplinlerde birçok bilim insanıyla işbirliği yapıldı. Bulgular, stresin çeşitli organlar ve dokular üzerindeki daha geniş etkilerini aydınlatmaya yardımcı olabilir. Bu anlayış, stresin zararlı etkilerini değiştirmek veya engellemek isteyen yeni çalışmaların da yolunu açabilir.

Araştırmacılar, yaptıkları çalışma ile stresin pigmenti yeniden oluşturan kök hücreleri nasıl etkilediğini tam olarak anlayarak stresin vücuttaki diğer dokuları ve organları nasıl etkilediğini anlamak için bir zemin hazırladıklarını söylemektedirler. Ayrıca,  dokuların stres altında nasıl değiştiğini anlamanın, stresin zararlı etkilerini durdurabilen veya geri alabilecek nihai tedaviye giden ilk kritik adım olduğunu ve bu alanda hala öğrenilecek çok şey olduğunu da eklemektedirler.