Türkiye İçin Bir İlk: Endoskopik Göz Ameliyatı

Halk arasında tavuk karası veya gece körlüğü olarak adlandırılan retinitis pigmentosa hastalığı, çok değişik genetik geçiş özellikleri gösteren, retinanın dış tabakalarını dejenere ederek total körlüğe götüren az görülen doğumsal bir hastalıktır. Toplumdaki görülme sıklığı 4 binde bir -5 binde 1 olup, Ülkemizde 20 bin-25 bin civarında retinitis pigmentosa hastası olduğu hesaplanmaktadır. Bu hastalığın şu anda bilinen bir tedavisi olmayıp, gen ve kök hücre tedavileri ile ilgili deneysel çalışmalar devam etmektedir.

Uzun süren alt yapı çalışmaları, ameliyat ve destek ekiplerinin eğitiminden sonra, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Vehbi Koç Göz Hastanesi’nde 28 Aralık 2015 tarihinde Prof. Dr. Emin Özmert tarafından, Ülkemizdeki üniversite ve kamu hastanelerinde ilk olarak Argus II biyonik göz ameliyatı yapılmıştır. Bu ameliyat sırasında gelişebilecek ciddi komplikasyonlara engel olmak için, dünyada ilk defa oftalmik mikroendoskop ile göz içi görüntü sağlanmış ve aynı zamanda, daha sonra yapılacak uluslararası katılımlı eğitimleri geliştirebilmek için de üç boyutlu görüntü kaydı yapılabilmiştir.

Biyonik göz uygulaması iki kısımdan oluşuyor. Hastaya, ortada video kaydı yapan kameranın olduğu bir gözlük veriliyor. Bu gözlükte yer alan kamerayla ortamın videosu çekiliyor ve ortam bir tarama işlemine tabi tutuluyor. Bu görüntüler elektrik sinyallerine dönüşüyor. Daha sonra sinyal, telsiz olarak göze yerleştirilen bir parçaya gönderiliyor. Ardından retina üzerine yerleştirilen mikro çipler uyarılıyor ve oluşan görüntüler beyne iletiliyor. Bu iletimin ardından sinyaller beyinde çözülüyor ve sanal bir görüntü oluşuyor.

Uzun değerlendirmelerden sonra seçilerek ameliyat edilen bu retinitis pigmentosalı ilk hasta; 45 yaşındaerkek bir hasta olup, 5 yıl önce her iki gözünde de görmesini kaybetmişti. Ameliyattan 2 hafta sonra, maküla üzerine konmuş olan elektrotlar ve elektro-optik sistem aktive edilecek olup, 1 ay sonra da özel rehabilitasyon programlarına başlanacaktır. Bu çabaların sonunda hastanın; odadaki kapı, pencere ve tavan ışıklarını görebilmesi; odada kaç kişinin bulunduğunu tesbit edebilmesi; yol kenarındaki kaldırım taşlarını ve önündeki engeli görebilmesi, trafik çizgilerini seçebilmesi mümkün olabilecektir.

Bugün yaygın olarak sadece retinitis pigmentosa hastalarına uygulanmakta olan yöntem, sanral görmeyi bozan geografik atrofi tipindeki yaşa bağlı maküla dejenerasyonunda da uygulanmaya ve iyi sonuçlar alınmaya başlamıştır. Kullanılmakta olan Argus II sisteminin modifikasyonu ile, mikroçipin beyindeki görme merkezine yerleştirilmesi ile ilgili çalışmalar da başlamıştır. Bu yöntemle, daha önceden görmesi olan fakat çeşitli nedenlerle her iki gözünü de tamamen kaybetmiş olan kişilere bir görme umudu doğabilecektir.