Uyku Sorunlarına Karşı Melatonin Kullanılmalı Mı?

Melatonin hormonu sirkadiyen ritm bozuklukları veya jet lag gibi sirkadiyen ritmin bozulduğu durumlarda salılanabilmektedir. Ancak, ABD'li tüketicilerin 2018'de melatonin takviyeleri için 400 milyon doların üzerinde para harcadığı bildirilmiş ve sağlıklı bireylerin de melatonini sıklıkla kullandığı görülmüştür.

Bu durum, sağlık profesyonelleri arasında hormonun güvenliği konusundaki endişelerin dillendirilmesine, jet lag için kullanılıp kullanılmayacağına ve çocuklarda kullanımının kısıtlanıp kısıtlanmamasına ilişkin sorulara yol açtı. Bu sebeple ABD’li bir grup araştırmacı hormonun nasıl kullanılması gerektiğine dair görüşlerini yayına çevirdiler.

Son yıllarda melatonin üzerine yapılan çok miktarda araştırma bulundu. Son 20 yılda 200'ü randomize kontrollü çalışma ve 195 sistematik derlemeden oluşan 4000'den fazla çalışmanın yayınlandığına dikkat çekildi. Melatoninin, enerji metabolizmasının yanı sıra kardiyovasküler, üreme, bağışıklık, solunum ve endokrin sistemler üzerindeki aşağı akım etkileri de dahil olmak üzere birçok fizyolojik süreci etkilediği gösterildi.

Melatonin, hem günlük hem de mevsimsel zaman ölçeğinde senkronize olmakta ve melatonin seviyelerinde günlük varyasyon bireyler arasında değişkenlik göstermektedir. Örneğin, erken kalkmayı tercih edenler, geç kalkmayı tercih edenlere göre daha erken günlük melatonin üretimine başlarken, uzun uyuyanlar, daha az uyuyanlara göre daha uzun süre hormon üretme eğilimindedir.

Melatoninden Önce Diğer Faktörler Kontrol Edilmeli

Ayrıca, belirli bir melatonin dozu absorbe edilme, dağıtılma, metabolize olma ve ortadan kaldırılma şeklindeki farmakokinetik farklılıklar nedeniyle, bireyler arasında farklı plazma seviyelerinde görülebilmektedir. Bu farklılaşmalar bireyin yaşından ve klinik durumundan, patolojik koşulların varlığından ve gastrointestinal sistem, karaciğer ve böbreklerin fizyolojik performansından etkilenebilmektedir. Bu faktörler yeterince dikkate alınmazsa melatoninin klinik etkinliği değişecektir.

Peki kabul görmüş bir klinik durumu bulunmayan bireyler tarafından melatoninin kullanımı gerekli midir? Uzmanlar, ışığa maruz kalma gibi belirli davranışlar durumunda, özellikle düşük uyku kalitesine ilişkin problemlerin oluşmasıyla birlikte, uykuyu düzenlemek için melatonin hormonunu kullanılabileceğini ancak melatonin takviyesine başvurmadan önce tüm faktörlerin ele alınması gerektiğini söylüyor. Kullanılma kararı alındığı durum da, bireyin günlük doğal başlangıç melatonin düzeylerinin ölçümlenmesi sonrasında uygun bir doza karar vermeden önce dikkate alınmalıdır.