Uykunun Gerçek İşlevsel Yararı Ortaya Çıktı Mı?

Modern yaşamın hayatımıza birçok kolaylık getirdiği getirirken hayatımızdan bazı önemli şeyleri de götürdüğü bilinmektedir. Modern insanın kaybettiği bu şeylerden bir tanesi de uykudur. Yapılan güncel çalışmalar çoğu insanın ihtiyacı olanın çok altında uyku uyuduğunu göstermektedir. Öte yandan denizanası, solucan, sinek, zebra balığı, kemirgenlerden ve insanlara kadar çeşitli hayvanlarda yapılan çalışmalardan uykunun, hayvan yaşamı için hayati öneme sahip olduğu bilinmektedir. Uzun süreli uyku yoksunluğu hayvanlar için ölümcül olabilir ve uyku bozuklukları beyin performansındaki çeşitli bozukluklarla ilişkilendirilmiştir. Uyku sirkadiyen ve homeostatik süreçlerle düzenlenir. Düşük çevre farkındalığı ve yüksek hayatta kalma riski ile bağlantılıdır. Günümüzde bilim insanları makromolekül biyosentezi, enerji tasarrufu ve metabolit temizliğinden sinaptik plastisite ve hafıza konsolidasyonuna kadar çeşitli mekanizmalar ile uykunun rolünü açıklanabileceğini düşünüyorlar. Bununla birlikte, neden uykunun evrimleştiği ve hangi temel ata işlevlerini düzenlediği, hala gizemini korumaktadır.

Uyanıkken DNA Hasarı Artıyor

Bütün bunlara rağmen günümüzde uykunun çekirdek hücresel fonksiyonu halen bilinmemektedir ve filogenik temelde uykuyu tanımlamak için özelleşmiş bir moleküler belirteç yoktur. İsrailli araştırmacılar tarafından yapılan yeni bir çalışmada canlı zebrabalıklarının tek hücrelerinde kromozomal belirteçlerinin zaman atlamalı görüntülenmesi, uykunun bireysel nöronlarda kromozom dinamiklerini arttırdığını ancak diğer iki hücre tipinde bunun böyle olmadığını ortaya çıkardı. Uykunun manipülasyonu, kromozom dinamikleri, nöronal aktivite ve DNA çift iplik kopmaları (DSB'ler), kromozom dinamiğinin düşük olduğunu ve uyanıklık sırasında DSB'lerin biriktirdiği gösterildi. Sırayla uyku, DSB miktarını azaltmak için gerekli olan kromozom dinamiklerini arttırır. Araştırmacılar bu sonuçları temel alarak, tek uyku hücrelerini tanımlamak için potansiyel bir belirteç olarak kromozom dinamiklerinin kullanılabileceğini ve uykunun restoratif işlevinin nükleer bakım olduğunu ileri sürdüler. Bilim insanları uyku sırasında hayvanların daha düşük çevresel farkındalık gibi bir dezavantaja sahip olmalarına rağmen, DNA onarımı gibi daha önemli bir avantajı nedeniyle uykunun evrimsel süreçte korunduğunu belirttiler.