VRK1 Geninde Mutasyona Bağlı Gelişen Yetişkin Başlangıçlı Spinal Müsküler Atrofi

Spinal müsküler atrofiler (SMA), ön boynuz hücrelerinin dejenerasyonu ile karakterize heterojen bir grup hastalıktır ve ilerleyici kas güçsüzlüğü ve atrofi ile sonuçlanır. SMA'nın klasik formu kromozom 5q'daki motor nöron sağkalım 1 (SMN1) geninde mutasyonlardan kaynaklansa da değişik klinik fenotiplere sahip nadir 5q dışı spinal müsküler atrofiler vardır. Vaksinia ile ilişkili kinaz 1 (VRK1) geni, kromozom 14q32 üzerinde bulunan ve oldukça yakın zamanda özellikle pontoserebellar hipoplazi ile görülen SMA fenotipi ile ilişkili olarak tanımlanan bir gendir. İlk olgu sunumunda mikrosefali, üst ekstremitede ataksi, hiperrefleksi, zihinsel engellilik, görüntülemede serebellar hipoplazi, motor ve duyusal nöropatiyi içeren klinik özellikleri ile infantil başlangıç tanımlanmıştır.

Tanımlamadan bu yana, VRK1 mutasyonunun diğer birkaç olgusu, mikrosefali ile konjenital/infantil başlangıçlı progresif sensorimotor nöropati gibi klinik özelliklerin yanı sıra amiyotrofik lateral skleroz veya distal kalıtsal motor nöropati ile uyumlu özelliklere sahip yetişkin başlangıçlı progresif güçsüzlük bildirimleri ile tanımlanmıştır. Bu yeni fenotip bildirimlerine karşın, Çevrimiçi İnsan Meldel Kalıtım veri tabanında hala VRK1 patojenik varyantları ile ilişkili tek fenotip olarak pontoserebellar hipoplazi tip 1A yer almaktadır. Burada, pontoserebellar hipoplazi olmadan yetişkin başlangıçlı SMA benzeri bir fenotipe yol açan 2 adet VRK1 mutasyon olgusunun klinik ve moleküler verisi sunulmaktadır.

Olgu 1

51 yaşındaki Hispanik erkek hasta 20 yıl içinde kötüleşen güçsüzlüğünün değerlendirilmesi için başvurmuştur. Esas olarak alt ekstremitelerde zayıflık olduğunu, merdiven çıkmakta ve derin bir koltuktan kalkmakta güçlük yaşadığını belirtmiştir. Ayrıca kas krampları ve bel ağrısı semptomları bildirmiştir. Muayenede, Modifiye Araştırma Konseyi derecelendirme ölçeğinde bilateral baldır atrofisi ve kalça fleksiyonu, plantar fleksiyon ve dorsifleksiyonda güç kaybı saptanmıştır. Kollarında güç kaybı saptanmamıştır. Ayak bileği refleksleri dışında refleksler normal bulunmuştur. Nörolojik muayenede başka bir bozukluk gözlenmemiştir. EMG/NCS bulguları motor nöron hastalığı ile uyumludur. Kreatin kinaz yüksek bulunmuştur ( 3.400 IU/l). Beyin MR incelemesi normaldir. SMN1 gen delesyonu saptanmamıştır. WES, VRK1 geninde homozigot patojenik bir varyant tanımlamıştır (c.C961T, s.R321C).

Olgu 2

55 yaşındaki Hispanik kadın hasta ilerleyen alt ekstremite güçsüzlüğünün değerlendirilmesi için başvurmuştur. Koşu bandında yürümekte zorlandığını 16 yaşında fark etmiş ve 2-3 yıl sonra topallayarak yürümeye başlamış. Giderek bilateral ayak düşüşü ve eli ile kavramada güçlük gelişmiş. Uyluk kaslarında seğirme ve dengesizlik olduğunu belirtmiştir. Muayenede, kol ve bacaklarda distal atrofi saptanmıştır. Ayak bileği refleksleri dışında refleksler normal bulunmuştur. Nörolojik muayenede başka bir bozukluk gözlenmemiştir. EMG/NCS incelemesinde normal duyusal sinir iletisi, üst ve alt ekstremitelerde proksimal ve distal olarak yaygın aktif ve kronik denervasyon saptanmıştır. Beyin MR incelemesi normaldir. WES, VRK1 geninde bileşik heterozigot (c.G706A, p.V236M ve c.C961T, p.R321C) patojenik varyantları tanımlamıştır.

Böylece pontoserebellar hipoplazi olmadan yetişkin başlangıçlı spinal müsküler atrofi olarak başvuran VRK1 mutasyonlu 2 olguyu bildirerek, benzer olguların güncel literatürün gözden geçirilmiştir. Bu makale VRK1 mutasyonları ile ilişkili nörolojik bozuklukların klinik spektrumunu genişletmektedir.