Yetişkin Oligodendrositler MS`te Miyelin Üretimini Yenileyebilir

Merkezi sinir sisteminde endojen remiyelinizasyonun var olduğu ve bu sürecin sinirlerde yenileme fonksiyonuna sahip olabileceği bilinmektedir. Öte yandan multipl sklerozda (MS) zamanla bu foksiyonu daha az görevini yeri getirdiği düşünülmektedir. Remiyelinizasyonu uyarmak, hem sinirlerin fonksiyonunu eski haline getirmek hem de aksonları dejenerasyondan korumak için önemli bir tedavi amacıdır.

Oligodendrositler, miyelin üreten hücreler ve sinir hücrelerinin aksonlarının miyelinlenmesinden sorumludurlar. Tek bir oligodendrosit, birden fazla aksonu miyelinleştirebilir. Olgun, miyelin üreten oligodendrositler, oligodendrosit progenitör hücreleri adı verilen daha olgunlaşmamış kök hücre benzeri hücrelerden gelişir. Bu nedenle miyelin kaybolduğunda onu kurtarmanın tek yolu, yeniden üretmek için progenitör hücrelerden yeni bir oligodendrosit elde etmektir. Bu yaklaşım günümüze kadar MS araştırmalarındaki dogma olmuştur. Remiyelinizasyona yönelik MS tedavileri, yeni miyelin üretimini indüklemek için oligodendrosit progenitör hücrelerini miyelin hasar bölgelerine almaya odaklanmıştır.

Yapılan yeni bir çalışmada, olgun, erişkin oligodendrositlerin, multipl skleroz gibi hastalıklarda kaybedilenlerin yerini almak için miyelin üretme yeteneklerini yeniden kazanabileceği gösterilmiştir.

Araştırmacılar çalışmalarında, aksonlarında ciddi miyelin kaybına uğrayan kedi ve rhesus makakları adı verilen maymunlar olmak üzere iki büyük hayvan modeli kullandılar. Olgun oligodendrositlerin, sağlıklı aksonların internodları olarak adlandırılan miyelin bölümleriyle bağlantı kurmaları gerektiğini fark ettiler. Bu hücrelerin, eğer hala biyolojik olarak aktifse ve bu internotları koruyorsa, prosesleri bu demiyeline edilmiş segmentlere yeniden uzatabileceklerini düşündüler.

Oligodendrositlere Yeniden Miyelin Üretme Yeteneği Kazandırılabilir

Çalışmada merkezi sinir sisteminde şiddetli miyelin kaybı için bir kedi modeli kullanıldı. 2009 yılında, ışınlanmış yiyeceklerle beslenen kedilerin yaygın ve ciddi miyelin kaybı geliştiği gösterildi. Bu hayvanları düzenli bir diyete döndürmek, miyelin onarımını ve sinir hücrelerinin işlevini tetikledi. Bu yeni model, araştırmacıların, miyelin kaybını tetiklemek için kuprizon adı verilen bir toksin kullanırken fare gibi diğer hayvan modellerinde öldürülen oligodendrositlerin rolünü incelemelerine izin verdi.

Araştırmacılar, ışınlanmış yiyecekle beslenip sonrasında tekrar normal bir diyet uygulanan kedinin sinir sistemindeki miyelin kılıflarına baktılar ve miyelinin mozaik olarak düzenlendiğini buldular. Bazı aksonlarda kalın bir miyelin tabakası varken, diğerlerinde miyelin kılıfları çok inceydi.

Araştırmacılar, kalın miyelin tabakalarının embriyonik gelişim sırasında oluştuğunu ve remyelinizasyon sonrası görülmediğini, miyelinin ince tabakasının bir miyelin kaybı olayından sonra hayatta kalan oligodendrositlerden geldiğini belirttiler. Hayatta kalan yetişkin oligodendrositler, bu demiyelinizasyon bölgelerine bitişikti ve onları miyelin onarımı için muhtemel adaylar haline getiriyordu. Subakut kombine dejenerasyon adı verilen başka bir demiyelinizan hastalığın bir rhesus makak modelinden sinir dokusu örnekleri analiz edildiğinde aynı şeyler bulundu. Maymunlarda da olgunlaşmış miyelin kılıflarına bağlı tek oligodendrositler vardı.

Araştırmacılar bulguların, olgun oligodendrositlerin gerçekten de miyelin üretme kapasitelerini yeniden etkinleştirebileceğini gösterdiğini belirttiler. MS hastalarında bu sürecin yavaşlayabileceğini ve miyelin kaybının ilerlemesini azaltamadığını ya da bazı oligodendrositlerin, hücrelerin inaktif hale gelmesini sağlayarak internotlarla olan bağlantılarını kaybetmiş olabileceğini aktardılar.