DSÖ Serviks Kanserinin Önlenmesi İçin İlk Seçenek Tarama Yöntemi Olarak DNA Testlerini Öneriyor

İnsan papilloma virüsü (HPV) için DNA temelli testlerin, dünya çapında kadınlar arasında önemli bir ölüm nedeni olan serviks kanseri tanısı ve önlenmesinde yaygın olarak kullanılan tarama yöntemlerinden daha etkili olduğu gösterilmiştir. Yakın zamanda yayınlanan 'serviks kanserinin önlenmesi için servikal kanser öncesi lezyonların taranması ve tedavisi için Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) kılavuzu' bu tür DNA temelli HPV testlerinin ilk seçenek tarama yöntemi olarak kullanılmasını önermektedir.

2020'de dünya çapında 600.000'den fazla kadına serviks kanseri tanısı konmuş ve yaklaşık 342 000 kadın bu nedenle ölmüştür. DSÖ Avrupa Bölgesinde her yıl 30.000 kadın serviks kanseri nedeniyle ölmektedir.

DSÖ/Avrupa bulaşıcı olmayan hastalıklar Kıdemli Teknik Sorumlusu Dr. Marilys Corbex 'Bu ölümler önlenebilir. Tarama ve özellikle yeni HPV DNA temelli testlerin kullanılması sayesinde serviks kanseri ya önlenebilir ya da erken evrelerde tanınarak tedavi edilebilir. DSÖ serviks kanserinin taranması ve tedavisine yönelik önerilerini yenileyerek, HPV DNA temelli testlerini, kalite sorunlarına daha az eğilimli oldukları için, özellikle düşük ve orta gelirli ülkeler için sitoloji tabanlı testlerden daha verimli olduğunu açıkça ortaya koydu' demiştir.

Kansere neden olan virüsün saptanması

Serviks kanserine, ağız, boğaz veya genital bölgedeki deriyi etkileyen, saptanması kolay olup hiçbir semptoma yol açmayan HPV virüsü neden olur.

Yalnızca 2 yüksek riskli HPV suşu (16 ve 18) serviks kanserlerinin %70'inden fazlasına neden olur, ancak yeterince erken saptanırsa tedavi edilebilir. Bu nedenle, DSÖ genç kızların ülke çapında HPV'ye karşı aşılanmasının yanı sıra, ülkelerin serviks kanseri olan veya kanser öncesi risk altında olan kadınları belirlemek için HPV taraması amacıyla düzenli olarak DNA temelli testler yapmasını önermektedir.

HPV DNA temelli testlerin, Avrupa Bölgesi'nde bugün yaygın olarak kullanılan ve sitolojiye dayalı (genellikle "Pap smear olarak bilinen) yöntemlere göre serviks kanserini önlemede daha etkili olduğu kanıtlanmıştır. DNA temelli testlerinde görsel incelemeye dayanan testlere göre insan hatası daha azdır. HPV-DNA testi, sonuçların yorumlanmasına yer bırakmayan objektif bir tanı aracıdır.

Farklı nüfus grupları için DSÖ önerileri

DSÖ tarafından hazırlanan yeni serviks kanseri önleme kılavuzu, 2013'te yayınlanan bir önceki kılavuzun güncellenmiş halidir. Bu kılavuz toplam 7 iyi uygulama açıklaması ve 23 öneri içermektedir.

Özetle, 2 büyük değişiklik vardır:

• Genel kadın popülasyonu için, birincil tarama yöntemi olarak HPV-DNA saptaması önerilir – 30 yaşından itibaren, her 5-10 yılda bir düzenli testlerle.
• HIV ile yaşayan kadınlar için 25 yaşından itibaren her 3-5 yılda bir düzenli olarak HPV-DNA saptaması önerilmektedir.

Hayatı tehdit eden kanseri ortadan kaldırmak

Dr. Corbex 'HPV-DNA testleri nispeten yeni araçlar ve bazı ülkeler bunları serviks kanseri tarama sistemlerinin bir parçası olarak kullanmaya başladı. DSÖ bu değişiklikleri destekliyor' dedi. 'Ayrıca DNA testleri, DSÖ Avrupa Bölgesi'nde ve ötesinde yaşamı tehdit eden bir hastalık olarak kanseri ortadan kaldırma yolunda gerekli olan tarama programlarının kalitelerini artıracak şekilde yeniden tasarlanmasını mümkün kılıyor. Tarama sadece testin uygulanması değil, serviks kanseri saptanması sonrasında yapılan her şeydir. Diğer tanı ve tedavi bileşenleri mükemmel bir şekilde düzenlenmezse ve yüksek kalite standartlarıyla gerçekleştirilmezse gelişmiş test yöntemleri işe yaramaz' diye ekledi.

Etkili sitoloji temelli serviks kanseri tarama ve tedavi programlarına sahip ülkelerde, serviks kanserinden ölüm oranı son 50 yılda beş kat azalmıştır. Ancak bu yaklaşım düşük ve orta gelirli ülkelerde o kadar başarılı olmamıştır.

HPV DNA temelli tarama testleri daha uygun maliyetlidir ve tüm ortamlar, alanlar ve ülkeler için uygundur. Bu, sağlığın evrensel bir değer olduğu ve sağlık hizmetlerine erişimde kimsenin geride bırakılmaması gerektiği fikrine dayanan DSÖ Avrupa Çalışma Programı 2020-2025 ile uyumludur.

2020'de DSÖ, Serviks Kanserinin Ortadan Kaldırılmasını Hızlandırmaya Yönelik Küresel Strateji başlatmıştır. Stratejinin hedefleri, 2030 yılına kadar:

• Genç kızların %90'ını HPV'ye karşı aşılamak;
• Kadınların %70'ini yaşamları boyunca en az iki kez taramak;
• Gerektiğinde palyatif bakım da dahil olmak üzere, pozitif tarama testi veya servikal lezyonu olanların %90'ını etkili bir şekilde tedavi etmek.