Kanser Ölümlerinin Neredeyse Yarısı Önlenebilir

Kanser yükü ve risk faktörleri arasındaki bağlantıyı araştıran en büyük çalışmaya göre, dünya çapında kanser ölümlerinin yaklaşık %50'si sigara ve alkol gibi önlenebilir risk faktörlerinden kaynaklanmaktadır.

200'den fazla ülkeye ait veriyi kullanan araştırmacılar, 2019'da yaklaşık 4,5 milyon kanser ölümünün önlenebilir risk faktörlerinden sorumlu olduğunu buldular. Bu sayı 2019 yılı küresel kanser ölümlerinin %44'ünü oluşturuyor. Sigara, alkol kullanımı ve obeziteyi gösteren yüksek vücut kitle indeksi (VKİ) kansere en çok katkıda bulunan faktörler olarak saptanmıştır.

Alman Kanser Araştırma Merkezi'nde kanser epidemiyoloğu olan Rudolf Kaaks, 20 Ağustos'ta The Lancet dergisinde yayınlanan bulguların daha küçük çalışmaların sonuçlarını büyük ölçüde doğruladığını ve risk faktörlerine maruz kalmanın azaltılmasının kanserlerin önemli bir bölümünün önlenmesine yardımcı olabileceğinin altını çizdiğini söylüyor. 'Sigara içmeyin. Fazla kilo almayın ve çok fazla alkol kullanmayın.' diyor.

Ağır Yük
Çalışmanın başyazarı Kanada Halk Sağlığı Kurumu'nda epidemiyolog Justin Lang, dünya çapındaki gerçek kanser olgusu ve ölüm sayısını saptamanın zor olduğunu, çünkü bazı ülkelerin bu tür verileri kaydetmediğini söylüyor.

Bunun üstesinden gelmek için Lang ve meslektaşları, 204 ülkede 350'den fazla hastalık ve yaralanmadan kaynaklanan ölüm ve sakatlıkları inceleyen bir çalışmanın verilerini kullandılar. Bu verilerden yola çıkarak 23 kanser tipindeki 34 risk faktörünü hesapladılar.

2019'da kansere bağlı erkek ölümlerinin yarısı ve kadın ölümlerinin üçte birinden fazlası, sigara ve alkol kullanımı, sağlıksız beslenme, güvenli olmayan cinsel ilişki ve işyerinde zararlı ürünlere maruz kalma gibi önlenebilir risk faktörlerinden kaynaklandı. 2010 ile 2019 arasında bu risk faktörlerinin neden olduğu küresel kanser ölümleri yaklaşık %20 arttı ve aşırı kilo, özellikle düşük gelirli ülkelerde en büyük artış yüzdesini oluşturdu.

Çalışmanın ortak yazarı Kelly Compton, ‘Bu sonuçlar, yerel bilgilerle birleştiğinde karar verici organlara kanser kontrol planlama çabalarında hangi değiştirilebilir risk faktörlerinin hedef alınacağını belirlemede yararlı olabilir.' diyor.

Gelecekteki Araştırmalar
Çalışma, ultraviyole (UV) radyasyona maruz kalma ve bazı enfeksiyonlar dahil olmak üzere kanser için bilinen diğer bazı risk faktörlerini içermiyordu. HPV'nin belirli suşlarının neden olduğu serviks kanseri Sahraaltı Afrika'daki kadınlar arasında kanser ölümlerinin önde gelen nedenidir. Kaaks, 'Kadınlarda kanser insidansının ve ölüm oranının büyük bir kısmı zamanında HPV aşılaması ile azaltılabilir.' diyor.

Gelecekteki çalışmalar, COVID-19 pandemisinin kanser olguları ve ölümleri üzerindeki etkilerini değerlendirmeye yardımcı olabilir. 2020 yılında yapılan bir araştırma, 2025 yılına kadar İngiltere'de COVID-19 nedeniyle yaşanan tanısal gecikmelerin 3.000'den fazla önlenebilir kanser ölümüne yol açacağını tahmin ediyor. Koçarnik, bazı bölgelerde pandeminin insanların belirli risk faktörlerine maruz kalmasını değiştirmiş olabileceğini söylüyor: 'Örneğin, işyerinde zararlı ürünlere maruz kalma, karantinalar sırasında azalmış olabilir. Bununla birlikte, risk faktörü maruziyetlerindeki potansiyel değişiklikler ve gelecekteki kanser yükü üzerindeki etkilerinin kapsamlı bir şekilde anlaşılması uzun yıllar alacak.' diyor.