Kognitif Bozukluk Multipl Skleroz İçin Önemli Bir Belirleyici Midir?

Yapılan çalışmalar kognitif bozukluğun (CI), multipl sklerozlu (MS) hastalarda özürlülüğün önemli bir belirleyicisi olduğunu göstermiştir. MS'e bağlı kognitif bozukluklar ince bir boyuta sahip olduğundan, uzun süredir kognitif bozukluk, hastalığın klinik tablosunun bir parçası olarak düşünülmemiştir. Tersine, kognitif bozukluk artık MS'in, özellikle öğrenme, epizodik bellek ve işlem hızı olmak üzere birden çok bilişsel alanı içeren temel bir özelliği olarak kabul edilmektedir.

MS'li bireylerin yarısından fazlası, en erken ve klinik öncesi aşamalarında bile, hastalık seyri boyunca bir dereceye kadar nöropsikolojik bozukluk göstermektedir. MS'de CI prevalansı üzerine yapılan çalışmalar, büyük ölçüde farklı dahil edilme kriterleri ve nöropsikolojik testlerin seçimi nedeniyle heterojen sonuçlar göstermiş olup, MS'te CI prevalansının %40 ile %70 arasında değiştiği bildirilmiştir. Öte yandan araştırmacılar, demans prevalansının oldukça düşük olduğunu ve MS hastalarının %10-25'inden fazlasına ulaşmadığını belirtmişlerdir.

MS'de CI'dan sorumlu kesin mekanizmalar tam olarak bilinmemekle birlikte, araştırmacılar CI'nin doğru bir şekilde değerlendirilmesinin, sonuç tahminini ve ayrıca olası yönetim stratejilerinin belirlenmesini engellediğini belirtmişlerdir. MS, genellikle erken yetişkinlikte başlayan, immün-aracılı bir merkezi sinir sistemi hastalığıdır ve periferden merkezi sinir sistemine aktive lenfositlerin tekrarlayan infiltrasyonuna bağlı olarak hem beyaz hem de gri cevherde fokal inflamatuar demiyelinizasyon ve nöronaljurinin ortaya çıkması ile karakterizedir. Araştırmacılar hastalığın seyri boyunca, dışarıdan yönlendirilen fokal inflamasyon sıklığının azaldığını ve progresif aksonal ve nöronal kaybın, yaygın bir glial disfonksiyon ve ektopik folikül benzeri yapılar içinde lenfositlerin organizasyonu ile birlikte hakim olduklarını belirtmişlerdir.

Beyaz cevher lezyon hacmi

Hastalık patofizyolojisinde hem immünolojik hem de nöronal oyuncuların yer alması nedeniyle, MS ile ilişkili CI'nın altında yatan biyolojik mekanizmalar karmaşık ve iç içe geçmiştir. Basit bir bakış açısına göre, CI'nın MS beynindeki nöronal ağların hem yapısal hasarı hem de fonksiyonel bozukluğu ile ilişkili olduğu çeşitli şekillerde bulunmuştur. Yapısal nörogörüntüleme çalışmaları, kortikal alanlar (yani medial temporal lob), derin gri madde çekirdekleri ve serebellum gibi bilişle ilgili stratejik beyin alanlarında MS'e bağlı CI ile fokal lezyonlar veya atrofi arasındaki korelasyonun net kanıtlarını sağlamıştır. Araştırmacılar subkortikal beyaz cevher lezyonlarına bağlı ağ bağlantısının kesilmesinin de MS ile ilişkili CI'da önemli bir rol oynayabileceğini ifade etmişlerdir.

Yapılan çalışmada beyaz cevher lezyon hacminin, muhtemelen kortikokortikal ve kortikosubkortikal kopukluklara bağlı olarak, hafıza ve işlem hızındaki eksiklikleri tahmin ettiği bulunmuş olup bilişsel bozukluğun, multipl sklerozun yaygın bir klinik tezahürü olduğu ancak patofizyolojisinin tam olarak anlaşılamadığı bildirilmiştir. Araştırmacılar beyin omurilik sıvısındaki biyobelirteç ölçümünün ve bunların bilişsel bozuklukla ilişkisinin incelenmesinin, multipl sklerozla ilişkili bilişsel bozukluğun altında yatan biyolojik mekanizmalara ilişkin ilginç in vivo kanıtlar sağlayabileceğini belirtmişlerdir.

Şimdiye kadar, bu konuyla ilgili sadece birkaç çalışma yayınlanmış ve daha fazla araştırmayı hak eden ilginç sonuçlar vermiştir. Farklı patofizyolojik mekanizmaların beyin omurilik sıvısı biyobelirteçleri, multipl sklerozdaki bilişsel kusurların farklı nöropsikolojik modellerini yansıtıyor gibi görünmektedir. Araştırmacılar çalışmalarının başlangıç ​​niteliğinde olmasına rağmen, bulguların beyin omurilik sıvısı biyobelirteçlerinin multipl sklerozdaki bilişsel performans ile bir miktar korelasyon gösterdiğini ve böylece belirli bilişsel alanların dahil edilmesinin altında yatan mekanizmalara ilginç içgörüler sağladığını belirtmişlerdir.