Omicron Hızla Yayılıyor: Gelecekteki Varyantları Önleyebilir Miyiz?

Pek çok kişinin korktuğu senaryonun gözümüzün önünde gerçekleşmesine tanık olmaktayız. Yeni omicron varyantı, önceki bağışıklıktan büyük ölçüde kaçınarak endişe verici bir hızla yayılmaktadır. Bu ne yazık ki gelecekte daha tehlikeli varyantların ortaya çıkabileceğini de düşündürmektedir. Peki bunu önlemek veya en azından süreci yavaşlatmak için yapabileceğimiz bir şey var mı? Oxford Üniversitesi'nden Aris Katzourakis, kesinlikle yapılabilecek bir şeylerin olduğunu söylüyor:

'Yapılması gerekenler varyantların çıkış yollarına bağlıdır. Bu yollardan biri koronavirüsün bir kişiden diğerine bulaşırken yavaş yavaş mutasyon geliştirmesidir. Beta ve delta varyantları bu şekilde ortaya çıktı. Bu durumda bulaşı mümkün olduğunca azaltmak için elimizden gelen her şeyi yapmalıyız. Bu mümkün olduğu kadar çok insanı, uygun olduğunda güncellenmiş aşı ile olmak üzere, aşılamak anlamına gelir. Herkesi tam olarak aşılamak yeni varyantların şansını azaltacak mı? sorusuna neredeyse kesinlikle evet derim. Maske zorunluluğu ve binalarda daha iyi havalandırma gibi diğer önlemler de gerekli olacaktır. Ne yazık ki, tüm bunlar alfa ve omicron gibi varyantların oluşumunu engelleyemeyebilir. Her ikisi de bir sürü mutasyonla birdenbire ortaya çıktı. Genetik gözetim yapılamayan bir bölgede evrimleşmiş olması mümkündür, ancak her birinin bağışıklığı baskılanmış bir bireyde aylar boyunca evrimleşmesi daha olasıdır. Omicron varyantı için durum böyleyse varyantın Dünya Sağlık Örgütü başkanı da dahil olmak üzere birçok kişi tarafından aşıların adil bir şekilde dağıtılmaması nedeniyle ortaya çıktığı yönündeki önermelerini zayıflatacaktır’ diye eklemiştir.

Londra Queen Mary Üniversitesi'nden Deepti Gurdasani, 'Aşılamanın bunu önleyip önleyemeyeceği belirsiz. Küresel eşitliğin hayati önemi olduğunu düşünüyorum. Ama mutlaka nedensel bir bağlantı olduğunu düşünmüyorum. Bunun için yapmamız gereken, bağışıklığı baskılanmış kişilerin en az üç doz aşı olmalarını ve HIV pozitif olanların da etkili tedavi görmelerini sağlamaktır’ demiştir.

Omicron ile ilgili olarak virüsün hayvanlara sıçraması, mutasyona uğraması ve ardından ters zoonoz olarak bilinen bir fenomen ile insanlara geri dönmesi de mümkündür. Pennsylvania Eyalet Üniversitesi'nden Vivek Kapur, virüsün diğer türlerde de saptanmadan dolaştığını düşünüyor; ekibi yakın zamanda geyiklerde yüksek düzeyde SARS-CoV-2 saptamıştır.

Bir varyantın birdenbire çok sayıda mutasyon kazanabilmesinin oldukça şaşırtıcı başka bir yolu olabilir: belirli ilaçlarla tedavi edilen bir kişide bu gerçekleşebilir. Bazı virologlar, virüsü öldürecek kadar çok viral mutasyona yol açarak etki gösteren antiviral ilaçların böyle bir risk taşıdığını ve geri çekilmesi gerektiğini düşünmektedir.

Son olarak, aynı anda iki virüs bulaşmış kişilerde, SARS-CoV-2 varyantlarının birbirleriyle veya diğer insan koronavirüsleri ile yeniden birleşme olasılığı bulunmaktadır. Omicronun mutasyonlarından birini bu şekilde edindiği iddiası hakkında şüpheler vardır, ancak SARS-CoV-2 varyantları arasında rekombinasyon olduğuna dair kanıtlar da mevcuttur.

'Enfekte olan insan sayısı ne kadar az olursa, bunun olma olasılığı o kadar düşük olur, bu nedenle bulaşmayı en aza indirmeye yönelik önlemler aynı zamanda rekombinasyon riskini de azaltacaktır' diye Katzourakis eklemiştir. Açık olan şu ki, bunların hiçbiri kolay olmayacaktır. Yeni Zelanda gibi daha önce koronavirüsle mücadelede başarılı olan birkaç ülke henüz deltayı kontrol etmek için mücadele etmektedir. Ama daha fazlasını yapmazsak, yakında rho, sigma ve ardından upsilon ile savaşma olasığımız artmaktadır. Bunu tamamen engelleyemeyebiliriz ama en azından kendimize daha fazla zaman kazandırabiliceğimiz ortadadır.