Parkinson Hastalığı Olan İnsanlarda Uyku Kalitesi, Biyobelirteçler ve Motor Beceri Edinimi

Parkinson hastalığında (PH) dopaminerjik hücrelerin kaybı, PH'nin ana motor semptomlarına neden olmakla birlikte otonomik disfonksiyon, bilişsel bozukluklar ve uyku bozuklukları dahil olmak üzere motor olmayan semptomlara katkıda bulunmaktadır. Bilim insanları şu anda farmakolojik ve cerrahi tedavi seçeneklerinin, PH ile ilişkili yaygın motor ve motor olmayan semptomların yönetilmesinde her zaman etkili olmadığını vurgulamışlardır. Fizik tedavi gibi farmakolojik olmayan rehabilitasyon tedavi seçenekleri etkinlik göstermiş olmakla birlikte Parkinson hastalığı olan kişileri (PwPD) yönetme yolculuğunda önemli olduğu düşünülmektedir. Fizyoterapistler, zorlu ortamlarda bilinçli motor eylemlerin uygulama ve tekrarına duyulan ihtiyacı vurgulayan aktivite odaklı müdahaleler planlayarak PwPD'nin rehabilite edilmesinde önemli bir rol oynamaktadırlar. Bununla birlikte, araştırmalar, PH'nin motor beceri öğrenmede bozulmaya yol açacağını göstermiştir. Bu nedenle, PwPD genellikle terapi sonuçlarını etkileyen yeni motor görevler edinme ve öğrenmede zorluk yaşamaktadır. Spesifik olarak, çalışmalar, motor beceri öğreniminin farklı yönlerinin, sağlıklı bireylere kıyasla PwPD arasında daha fazla etkilendiğini göstermiştir.

Genel olarak, PH'de motor beceri öğrenmedeki eksikliklerin altında yatan etiyoloji çok açık olmamasına karşın, çok faktörlü olması muhtemeldir. Örneğin, bazal gangliyonlardaki bozukluklar ve azalmış dopaminerjik nörotransmiter ana neden olabilmektedir. Striatumdaki dejenerasyon, PH'de özellikle konsolidasyon fazında motor dizilerini öğrenmedeki eksikliklerle ilişkilendirilmiştir. Çalışmalar ayrıca PH ile ilgili, ciddiyet ve hastalık süresi gibi motor beceri öğrenimi üzerinde büyük bir etkisi olabilecek bir dizi faktör bildirmiştir. Ek olarak, bilişsel eksiklikler dahil olmak üzere motor dışı semptomların, PwPD’de motor beceri öğrenmeyi etkilediği bulunmuştur. Uyku bozukluklarının PH en yaygın ve engelleyici belirtileri arasında olmasına rağmen, PwPD olan kişilerde uyku kalitesinin ve uyku ile ilişkili biyobelirteçlerin motor beceri edinimi üzerindeki etkisini araştıran hiçbir çalışma yapılmamıştır.

Uyku kalitesinin iyileştirilmesi

Yapılan bu çalışmada araştırmacılar, sanal gerçeklik (VR) sistemini kullanarak PwPD'de beceri edinme, uyku kalitesi ve uyku ile ilgili biyobelirteçler arasındaki ilişkiyi incelediklerini bildirmişlerdir. Yapılan bu araştırma, 31 PwPD ve 31 sağlıklı kontrol üzerinde yürütülen kesitsel bir çalışmadır. Beceri kazanmayı değerlendirmek için, her katılımcı bir VR oyununu 6 kez (bloklar) uygulamış olmakla birlikte VR oyununun ana sonuçları, VR oyununu tamamlamak için gereken süre ve kaydedilen hatalar olarak açıklanmıştır. Motor beceri edinimi, her iki sonuç için blok 6 ve blok 2 arasındaki puanların farkı olarak hesaplanmıştır. Uyku, Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi (PUKİ) kullanılarak sübjektif olarak ve Actisleep kullanılarak objektif olarak değerlendirilmiştir. Uyku ile ilgili biyobelirteci değerlendirmek için plazma serotonin seviyesi incelenmiştir.

PwPD ve sağlıklı kontroller, VR sonuç ölçütlerinin her biri için bloğun ana etkisinin gösterdiği gibi performansta uygulamaya bağlı bir gelişme göstermiştir. Araştırmacılar her iki sonuç ölçütü için Blok X Grubu arasında etkileşim etkisinin olmadığını bildirmişlerdir. Her iki grupta da motor beceri edinimi ile PUKİ toplam puanı, uyku başlangıcından sonra uyanma ve uyku etkinliği arasında anlamlı korelasyonlar olduğu gözlemlenmiştir. Ek olarak, motor beceri edinimi ile plazma serotonin seviyesi arasında her iki grupta da anlamlı bir korelasyon gözlenmiştir. PwPD'deki bu korelasyonlar, hastalığın motor şiddeti, bilişsel durum, depresyon ve günlük L-dopa dozu için ayarlandıktan sonra bile anlamlı kalmıştır. Araştırmacılar uyku kalitesinin, PwPD'de motor beceri kazanımını etkileyebileceğini ve sağlık mesleği mensuplarının uyku kalitesi ve uyku değerlendirme araçları hakkında bilgi sahibi olmalarının teşvik edildiğini belirtmişlerdir. Ayrıca, tedavilerin, motor beceri kazanımının iyileştirilmesine neden olabilecek uyku kalitesinin iyileştirilmesini hedefleyebileceğini vurgulamışlardır.