Prostat Kanseri Tedavisi İçin Radyoterapi Sonrası İkincil Rektal Kanser ve Kolon Kanseri Riski Var Mıdır?

ABD'de yapılan en son kanser istatistiklerine göre, prostat kanseri (PCa) ikinci yaygın kanser türüdür ve erkekler arasında malign tümörü sebebiyle en yaygın ölüm nedenidir. 2018'de yayınlanan Pekin kanser istatistiklerine göre ise, PCa insidansında ilk on kanserde beşinci sıradadır ve Çin'in devasa nüfus tabanı göz önüne alındığında da, durumun çok ciddi olduğu gözlemlenmiştir. Prostat spesifik antijen (PSA) taramasının yaygın olarak benimsenmesi nedeniyle, artan insanlara klinik olarak lokalize ve lokal olarak ilerlemiş prostat kanseri teşhisi konulmakta olup araştırmacılar onlar için, radikal prostatektomi (RP) ve radyoterapinin (RT) iki temel konservatif olmayan tedavi olduğunu belirtmişlerdir.

Genellikle radyasyonun normal doku hasarını indükleyebileceğine ve bir tümörjenik etkiye sahip olduğuna inanılmaktadır. Yapılan çalışmalar daha erken tespit, tanı ve tedavi sayesinde hastaların daha uzun süre hayatta kaldığını göstermiştir. RT uygulanan hastalarda, tedaviye bağlı bir kanserin (ikinci primer kanser, SPC) gelişme olasılığı olduğu uzun bir gecikme süresi olmakla birlikte prostata bitişik organ olan rektum doğrudan radyasyon alanındadır. Teorik olarak, PCa için RT sonrası müteakip rektal kanser (RCa) riski yüksektir ve yapılan klinik çalışmalardan toplanan veriler, artan ikincil RCa riskini doğrulamıştır. Ancak, bazı araştırmacılar bunu desteklemediklerini ifade etmişlerdir. Yapılan klinik çalışmalar bunlara ek olarak RT, DNA hasarı ve seyirci düzenlemesi nedeniyle doğrudan maruz kalma alanında karsinogeneze katkıda bulunabildiğini ve yakındaki bazı organların kolimatör ve tedavi makinesinden kaynaklanan ikincil radyasyon hasarına maruz kaldığını göstermiştir. Bu nedenle araştırmacılar, ışınlanmamış organ olan kolon, daha sonra kolon kanseri (CCa) geliştirme riskine de sahip olduğunu ancak sadece birkaç çalışmanın CCa insidansında artış olduğunu bildirdiğini ve kolonda radyasyon hasarının olmayabileceğini belirtmişlerdir.

Radyoterapi Formları ve Çalışma Grubunun Heterojenliği

RT ile müteakip RCa ve CCa arasındaki ilişki halen tartışma konusu olup farklı sonuçların nedenleri büyük ölçüde çeşitli radyoterapi formları ve çalışma grubunun heterojenliği ile ilgilidir. Bu nedenle yapılan bu meta-analiz, RTwas'ın sekonder RCa ve CCa için bir risk faktörü olup olmadığını araştırmak amacıyla, radyoterapi yöntemlerini, kontrol ve gecikme süresini daha da arttırarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmacılar prostat kanseri için radyoterapi ile sekonder kolorektal kanser (rektal kanser ve kolon kanseri) arasındaki ilişkiyi inceleyen çalışmaları tanımlamak için Medline (PubMed), EMBASE ve Cochrane Kütüphanesi kullanılarak sistematik bir literatür taraması yaptıklarını, radyoterapiden sonra ikinci kolorektal kanser riskinin %95 güven aralığı (CI) ile düzeltilmemiş olasılık oranı (OR) ve ayarlanmış tehlike oranı (HR) kullanılarak özetlendiğini belirtmişlerdir. Potansiyel yanlılığı ve heterojenliği saptamak için alt grup ve duyarlılık analizleri yapılmıştır ve çalışma seçiminden sonra analiz için 16 rapor alınmıştır.

Yapılan çalışmanın sonucu hastalar radyasyona maruz kalmayanlara kıyasla radyoterapi aldığında, rektal kanser riski arttı, ancak kolon kanseri olmadığı bildirilmiş olup, düzeltilmiş HR'ye göre, rektal kanser ve kolon kanseri riskinin artmış olduğu gözlemlenmiştir. Ayrıca rektal kanser için OR, daha uzun latent periyot ile artmış bir risk göstermiştir (10 yıllık gecikme süresine karşı 5 yıllık gecikme süresi, OR: 2.22'ye karşı 2.22) ve tüm analizlerde brakiterapinin ikinci kanserle ilişkisi bulunamamıştır. Yapılan çalışma, RTA sonrası RT'ye kıyasla RT sonrası PC sonrası rektum kanseri riskinde artış olduğunu göstermiştir. Araştırmacılar kolonun radyasyon hasarından arınmış olabileceğinden kolon kanseri ve rektal kanseri kolorektal kanser olarak birleştirmek yerine ayrı ayrı analiz etmenin daha iyi olacağını ifade etmişlerdir. Ayrıca araştırmacılar BT'nin tüm analizlerde ikinci kanserle ilişkisi olmadığını, SPC insidansının düşük olduğunu ve RT'nin PCa hastaları üzerindeki gerçek etkisinin daha fazla değerlendirilmesi gerektiğini belirtmişlerdir.